Neveria, Jean-Paul Sartre

Titulli: Neveria
Origjinali: La nausèe
Gjinia: Roman
Autori: Jean – Paul Sartre
Shqipëroi: Diana Çuli
Shtëpia botuese: Fan Noli
Viti: 2014
Fq. 324
Pesha: 0.284 kg
ISBN: 978-9928-165-49-7

Fragment nga libri

Pra, pak më parë ndodhesha te Kopshti Publik. Rrënja e gështenjës futej thellë në tokë, nën bankinë. Nuk më kujtohej më se ishte rrënjë. Fjalët ishin zhdukur dhe, bashkë me to, kuptimi i sendeve, mënyrat e përdorimit të tyre, shenjat e dobëta të njohjes që njerëzit kanë përvijuar mbi sipërfaqet e tyre.

Rrija ulur, pak i përkulur, me kokën poshtë, i vetëm, përballë asaj mase të errët dhe të nyjëzuar, shëmtirë e tëra, që më fushte frikën. Dhe pastaj, pata atë shkëndijën e ndriçimit. M'u zu fryma. Kurrë, para këtyre ditëve, nuk e kisha parandier se çfarë do të thotë "të ekzistosh".

Mbi autorin

Jean Paul Sartre lindi në Paris më 21 qershor 1905. Babai i vdes kur ai ishte vetem dyvjeçar. Shkollën e mesme e kryen në liceun "Henri IV", ku njihet edhe me Paul Nizan. Nga viti 1922 deri në 1924 ai vazhdon një kurs parapërgatitës në liceun "Louis-le-Grand", për të pranuar më pas në "Ecole Normale Superieure", në 1924-ën. Njihet me Simone de Beauvoir, me të cilën formojnë një çift të pajisur me liri dhe "bashkëfajësi". Ajo ishte "dashuria e nevojshme", në kundërshtim me "dashurinë ngjitëse", që mund të ishte shkaku i njohjes së tyre.

Fillimisht dështoi në provimin e pranimit në filozofi, pasi ishte treguar "më shumë origjinal seç duhej", për t'u pranuar absolutisht i pari, një vit më pas. Po në këto vite ai njihet dhe miqësohet me Raymond Aron. Pas përfundimit të studimeve ai jep lëndën e filozofisë nga viti 1936 deri në 1939, në Havre, Laon dhe Paris. Rekrutohet gjatë Luftës së Dytë Botërore, por bie rob dhe lirohet vetëm në vitin 1942. Disa e konsiderojnë si njeri të rezistencë, por në fakt filozofia e Vladimir Jankelevitch i ofroi pikërisht versionin e kundërt, atë të "mosangazhimit" politik.

Në këtë periudhë ai boton dhe esetë e tij filozofike si "Qenia dhe Hiçi" (1943), duke pasuruar dhe popullarizuar ndjeshëm rrymën ekzistencialiste franceze, të cilës i dha edhe një përkufizim ("Ekzistencializmi është një humanizëm" 1946). Autoriteti dhe popullariteti i tij rriten ndjeshëm, ku romani i tij filozofike "Neveria" (1938), novelat "Muri" (1939), si edhe disa pjesë teatrale i lejuan atij jo vetëm të shpërndajë idetë e tij filozofike, por edhe të prekë ndjeshëm mendimin e një shtrese shumë të gjerë të publikut.

Në vitin 1956 ai ndërpret çdo lidhje me Partinë Komuniste franceze, pas ngjarjeve në Hungari dhe kritikon po kaq ashpër ndërhyrjen e armatosur ruse në Çekosllovaki, në vitin 1968. Mbështetës i revolucionit kuban ai do të shprehej për Fidel Kastron: "Ai më pëlqeu shumë! Më ndodh rrallë..., por ai më pëlqeu shumë!".

Pas publikimit të librit të tij autobiografik "Fjalët", në vitin 1964 atij i jepet Nobeli i letërsisë, të cilin e refuzon, pasi sipas tij "asnjë njeri nuk meriton të 'çmohet' sa kohë është në jetë". Në vitin '73, së bashku me Serge July, Philippe Gavi, Bernard Lallement dhe Jean-Claude Vernier, botojnë të përditshmen "Libération", nga e cila do të tërhiqet në 21 maj të '74-ës, për arsye shëndetësore.

Që nga ky vit, së bashku me Benny Levy, të cilin e kishte njohur në kohën kur ky i fundit ishte drejtues i grupit maoist "E Majta Proletare", ai punon në një refleksion mbi pushtetin dhe lirinë. Vdes më 15 prill 1980, ndërsa në funeralin e tij morën pjesë mbi 50 mijë persona. Filozofia e tij ndoshta mund të përmblidhet me disa fraza të marra nga librat e tij kryesorë, ku mund të veçohet "... bota është "absurde", pa arsye. Ajo është "me bollëk".

Ajo thjesht ekziston, pa "themel". Gjërat dhe njerëzit ekzistojnë nga fakti dhe jo se kanë të drejtë" ("Neveria"), për të vazhduar më pas me disa nga mendimet e tij esenciale si "... njeriu është absolutisht i lirë: ai s'ka asgjë tjetër për të bërë, veç jetën e tij, ai është një projekt. Ekzistenca paraprin thelbin.

Angazhimi nuk është një mënyrë për të qenë i pavarur, por çfardo lloj ngarkese..."e për të vazhduar më pas me "njeriu është i dënuar të jetë i lirë: mosangazhimi është një tjetër formë angazhimi, ndaj së cilës jemi përgjegjës... Për më shumë Zoti nuk ekziston, pra njeriu është i vetmi burim moraliteti: ai është i dënuar të krijojë moralin e tij".