Liqeni i erresires, Ruth Rendell

Titulli: Liqeni i errësirës
Origjinali: The Lake of Darkness
Gjinia: Roman
Autori: Ruth Rendell
Shqipëroi: Rudi Bobrati
Shtëpia botuese: Onufri
Viti: 2005
Fq. 248
Pesha: 0.33 kg
ISBN: 978-99943-32-33-3

Mbi autoren

Ruth Rendell, edhe pse konsiderohet mbretëresha e krimit, e ka transformuar, siç thotë kritika këtë zhanër letrar, duke lëvruar një fushë me traditë shumë të pasur në vendin e saj, veçanërisht me autore femra: duhet të përmendim këtu Agatha Christie (1890 – 1976), Dorothy Sayers (1893 – 1957), P.D. James (1920), Patricia Highsmith (1921 – 1995) etj. Si për të ecur me kohën, ajo e veshi këtë gjini me një tipar të ri: trillin psikologjik. Është pikërisht ky tipar që e dallon më shumë Rendellin nga shkrimtarët e tjerë të krimit dhe të misterit. Asnjëherë e kënaqur me një përshkrim të thatë, ajo depërton thellë në psikikën njerëzore me një stil krejt të qartë e mbresëlënës.

Megjithëse e filloi karrierën me formën më klasike të romaneve angleze, hetimin policor të një krimi, ajo e pasuroi atë si me depërtimet psikologjike, ashtu edhe me brengosjet e saj për shoqërinë. Ajo kurrë nuk zbret në nivelin e polemikës, megjithatë tabloja që ajo ka krijuar për shoqërinë britanike që nga mesi i viteve '60 të shekullit të kaluar nuk është aspak asnjanëse. Për lexuesin është e qartë se shumë dukuri që ajo vëren, e dëshpërojnë ose e shqetësojnë, por reagimet e saj kalojnë gjithmonë përmes filtrit të personazheve; ajo vetëm tregon, asnjëherë nuk predikon.

Me një stil të pakrahasueshëm dhe me një endje jashtëzakonisht fine të subjektit, lexuesi nuk e kupton se si njësohet menjëherë me personazhin kryesor, se si përjeton njëlloj me të, por nuk e kupton plotësisht se e keqja është parathënë... Atmosfera e të gjithë këtyre romaneve është shumë klaustrofobike, megjithatë, çuditërisht po aq tërheqëse.

Kthesa e papritur e subjektit në faqet e fundit, gjithmonë e pranishme, është gjithashtu një nga pikat e forta të shkrimtares. Gdhendja psikologjike e personazheve, mjeshtëria e rrallë e thurjes së subjektit, thjeshtësia mbresëlënëse e stilit dhe sidomos përplasja mes "anormalitetit" të individit dhe "normalitetit" të shoqërisë bëjnë që lexuesi "t'ia falë" shkrimtares fundin gjithnjë tragjik të personazheve të romaneve të këtij lloji...

Edhe sikur dy llojet e romaneve që shkruan Rendell të mos ishin të mjaftueshme, në vitin 1986 ajo botoi "A dark adapted eye", me pseudonimin Barbara Vine. Librat e shkruar nën këtë emër, megjithëse përsëri të zhanrit të misterit, janë zakonisht tri apo katër herë më të gjatë dhe po aq me komplekse sa trillet psikologjike. Ato përfshijnë disa breza, dhe përgjithësisht krimi është varrosur thellë në të shkuarën e largët.

Në këto libra sensi i vendit është akoma edhe më i fortë dhe nganjëherë merr po aq rëndësi sa edhe vetë personazhet. Shumë pak shkrimtarë arrijnë që edhe pas dyzet vjet krijimtarie dhe me rreth 60 libra të botuar, çdo libër i ri t'u përfshihet menjëherë në listën "bestseller" si Rendelli. Ndoshta kyçi i suksesit është aftësia e shkrimtares për t'u paraqitur gjithnjë ndryshe, gjithnjë me një subjekt të ri që nuk ngjan me ato të librave të mëparshëm dhe si rrjedhojë gjithnjë e paparashikueshme.

Komente mbi autoren

"Një nga romancieret më të mëdha aktualisht në gjuhën angleze, Ruth Rendell, është anatomistja e përkryer e psikikës njerëzore që heton përtej të dukshmes për të zbuluar vuajtjet e fshehta individuale dhe vizionet e shtrembra, të cilat ndryshojnë mënyrën se si ne vështrojmë botën përreth."

Val McDermit

"Ruth Rendell është jo vetëm tregimtarja më e mirë e zhanrit të krimit, por një nga romancieret më të mira që shkruajnë në gjuhën angleze."

Gerald Kaufman, "Scotsman"

"Depërtimet psikologjike të Rendell – it të bëjnë kaq shumë për vete sa mund të harrosh lehtë se ç'mjeshtre e përsosour e subjektit është ajo."

The Times

"Ruth Rendell e ka transformuar zhanrin letrar të krimit. Ajo përdor aftësitë e saj të pakrahasueshme për të përzier aspektet e përditshme e të zakonshme të jetës me nxitjet e forta dhe të errëta të dëshirës dhe lakmisë, obsesionit dhe frikës."

Anthony Clare, "Sunday Times"