Titulli: Shqipëria, odiseja e pabesueshme e një populli parahelen (Historia dhe gjuha)
Origjinali: Albanie (Histoire et langue) ou l'incroyable odyssee d'un peuple prehellenique
Gjinia: Histori
Autori: Mathieu Aref
Shqipëroi: Iliriana Angoni
Shtëpia botuese: Plejad
Viti: 2007
Fq. 608
Pesha: 0.74 kg
ISBN: 978-99943-903-9-7
Koment nga Dominique Briquel
Ky libër do të befasojë shumë lexues. Ai nuk ngurron të ndërmarrë një qëndrim krejt të kundërt ndaj asaj, që me sa duket, është një e vërtetë e ndërtuar. A mos ka qenë i mbivlerësuar vendi i Grekëve në historinë e Gadishullit Ballkanik dhe, me sa duket, vetevetiu e pa nxjerrë pikëpyetje, ne jemi mësuar ta ngjisim deri në periudhën mikeniane e madje edhe më tej dhe ta vendosim pothuajse natyrshëm si të ketë qenë faktor thelbësor i historisë së këtij rajoni?
Në këtë vepër, Mathieu Aref (Aref Mati) hulumton në një tjetër drejtim dhe ravijëzon një botë tjetër, atë pellazge, së cilës grekët i detyrohen për një pjesë jo të vogël të së kaluarës së tyre. Por kësaj here ajo nuk duhet të ketë qenë aty, në Ballkan, përpara grekëve, dhe këtyre, kur mbërritën, nuk u mbeti gjë tjetër veçse të depërtonin e të merrnin atë çfarë ajo u ofronte.
Kuptohet që këta grekët do ta kenë damkosur Herodotin për tradhti ndaj helenizmit dhe do ta kenë denoncuar për dashaligësinë e tij – që do të bëhet objekt i një trajtese të vogël të Plutarkut – e cila e shtyn atë të njohë cilësitë e barbarëve,dhe kjo, sipas atyre, i zhvlerëson bashkëpatriotët.
Por, Herodoti ka patur shumë të drejtë: grekët nuk kanë qenë të parët mbi këtë tokë dhe, nëse ka patur të tjerë më parë, atëherë është më se e qartë se u detyrohen atyre për një pjesë të rëndësishme të qytetërimit.
Koment nga autori
Të gjithë autorët e lashtë, ndër të cilët Homeri, Hesiodi, Hekate i Miletit, Akusiliaos, Hellanikos, Herodoti, Tukididi ose Efori, na bëjnë të ditur shkurtimisht, por mjaftueshëm se, përpara mbërritjes së grekëve, vendi që do të bëhej Greqi ka qenë i banuar nga pellazgët. Ata, gjithashtu, pohojnë se këta pellazgë nuk ishin grekë, por barbarë dmth. nuk flisnin greqisht dhe, së fundi, se ata u lanë trashëgim grekëve një pjesë të madhe të kulteve dhe të perëndive të tyre.
Asgjë më shumë se kjo nuk do të mjaftonte për të na bindur se përpara mbërritjes së helenëve ka ekzistuar një qytetërim i madhe jo – grek. Është kuptimi i kësaj fjale të famshme "mbërritje", të cilët nuk e kanë kuptuar mirë të gjithë autorët modernë. Ësthë thënë gjithçka kundër kësaj teme. Deri në zbulimin e tabelëzave të mbiquajtura "mikeniane", "të deshifruara" nga Ventris dhe Kadvik, kishte shumë dyshime për to.
Por, qysh kur këta dijetarë shpallën se Lineari B mikenian ishte në greqishten e vjetër, gjithçka u përmbys në favor të tezës së vijimësisë së dy qytetërimeve (mikeniane dhe greke) dhe kjo pavarësisht katër shekujsh heshtjeje tërësore. Këtë teori po e zbuloj me argumente për ta vërtetuar në mënyrë që askush të mos dyshojë që ajo çfarë u quajt mikeniane nuk ishte gjë tjetër veçse pellazgjishtja e lashtë nga e cila ka dalë pjesërisht greqishtja e lashtë.
Mbi autorin
Mathieu Aref ka lindur më 1 Mars 1930 në Kajro të Egjiptit në një familje me origjinë shqiptare nga Mati. Prindërit e autorit rrjedhin nga dy familje të shquara që në kohën e Skënderbeut (Canameti, Stafa, Preni nga ana e babait dhe Lala, Kola, Lufi nga ana e nënës). Arrin në Paris më 1961, për t'i kushtuar më pas 30 vjet të jetës së tij studimore dilemës së madhe rreth prejardhjes apo jo indo – europiane të gjuhës dhe kombit shqiptar. Përveç këtij libri, një sukses tjetër i madh i autorit është edhe vepra "Greqia (Mikeanët = Pellazgët) ose zgjidhja e një enigme", teorinë e së cilës autori në vija të përgjithshme e shtron edhe në këtë vëllim.
