Mbreti i verrishtave, Michel Tournier

Titulli: Mbreti i verrishtave
Origjinali: The Erl – King
Gjinia: Roman
Autori: Michel Tournier
Shqipëroi: Balil Gjini
Shtëpia botuese: Ombra GVG
Viti: 2008
Fq. 400
Pesha: 0.501 kg
ISBN: 978-99943-44-81-9

Koment nga përkthyesi

"Mbreti i verrishtave" është orvatja e shkrimtarit për të trajtuar një temë krejtësisht të allasojtë: temën e burrit, i cili, gjithë jetën e vet s'bën gjë tjetër veçse kthehet në një fëmijëmbartës. Por, në të vërtetë, ky burrë me fëmijët kalipeç, që përçapet rrugëve për t' u kthyer në banesën e vet, është një shënjtor, apo një monstër, është një ëngjëll, apo një lugat? Banesa e tij është shtëpia e njeriut, apo strofulla e bishës? Dhe tek vetë gjesti i burrit për të mbajtur fëmijën mbi supe kemi diçka të dlirtë e të pafajshme, apo kemi prirjen e një instikti seksual pervers?

Enigmat e këtyre pyetjeve shtohen edhe më shumë kur shikon se zgjidhjen e tyre e mban të ndrydhur brenda vetvetes personazhi i librit, Abeli, i cili, pavarësisht se bën jetën monotone dhe të rëndomtë të një mekaniku, s' mund të jetë gjë tjetër veçse refleks i prototipit të tij zanafillor, pra vëllai nafakëprerë i Kainit.

Kësodore të shkon ndër mënd se ai, me plagët e thikës që ia ka ngulur vëllai në trup është ngritur lugat për të zmbrapsur gabimin e historisë, dhe për të restauruar mbretërinë e humbur qiellore: atë të Adamit arkaik.

Tashmë ne e dimë se Adami arkaik është qenia trijare: burri-burrë, burri-grua, burri-fëmijë, pra është qenia androgjene që filozofët parasokratianë e përfytyronin në formë të një sfere, ku shuhen e fashiten kontraditat dhe të gjitha të kundërtat dhe prej nga ku lind harmonia absolute. Është qenia që gruan e kishte si një vegël e pajisje të instaluar brenda trupit dhe po kështu edhe fëmijën.

Kësisoj akti seksual ishte një akt i brendshëm natyral, pa sforcime e lëvizje të jashtme mekanike. Bota që do të shërbejë si kuadër për restaurimin e Adamit primitiv është bota jogjinitale, e cila, ashtu siç thotë Filipe de Mones, është bota ku seksi nuk i përket më qenies, por llojit, i cili e ka dënuar atë me mashkulloritet.

Kësisoj seksi për personazhin e këtij libri është i vendosur përnjëherësh ndërmjet kllapave dhe, së bashku me të, edhe femra, tek e cila e ka origjinën ky seks. Vajza është "një dritare e rreme", dhe për të s' do të bëhet më fjalë në këtë libër.

Abel Tiffauges-i do t' i qaset imazhit të tij rrezëllitës me një fëmijë kalipeç, duke ulëritur si një tigreshë lehonë, kur duan t' ia rrëmbejnë këtë fëmijë. Në një çast ai i kërkon frau Netës (personazh i librit), t' i mbledhë nga dyshemeja flokët e qethur të fëmijëve, dhe t' i thurrë me ta një triko, që, tek ta vishte atë, të ndiente se ishte i mbështjellë me fëmijët.

Tek ky imazh mund të shikohet edhe gjesti i Heraklitetit me lëkurën e Centaurit ndër krahë, por edhe dashuria e nënës, e cila, ashtu siç vërejnë psikologët e do më shumë fëmijën e vet të vdekur, të ngurtësuar (të tillë janë dhe flokët), sepse kështu i shëmbëllen më shumë një fallusi.

Vetë Abel Tiffauges-it i duken kapononet dhe konviktet e fëmijëve si kazanë të mëdhenj ku vlon mishi i këtyre fëmijëve dhe ai është i gatshëm të hidhet bëlldum në ujin e valë të kësaj skëterre dhe të përvëlohet së bashku me ta. Le të vërejmë kalimthi se Gustave le Bon, Frojdi dhe Canneti kanë vërejtur rrezikshmërinë e dendësisë dhe afërisë (konviktet janë model i kësaj) për lindjen e diktaturave.

Në të vërtetë në këtë libër bëhet fjalë vetëm për fëmijët që kanë arritur gjer tek mosha dymbëdhjetëvjeçare, pra gjer tek ajo moshë kur tek ata nuk ka buisur akoma kaçubja e errët e seksualitetit dhe nuk është zgjuar brenda saj bisha, sepse, siç dihet bajagi bukur, është cok kjo bishë seksualiteti shenja e degradimit dhe e rënies së qenies.

Atë unitet që qenia e ka humbur përmes mashkulloritetit, ose ëngjëllit fallofor, do ta rifitojë përmes Omegës, ose ëgjëllit anal, përmes lidhjes që ka ajo me tokën (toka i ka dhënë bollëkun e hajeve, Omega ia kthen bujarisht duke e plehëruar). Mjafton të kujtojmë këtu përfytyrimin e lartë me të cilën Tournier-i përshkruan mollaqet, si antifytyra, të fshehura diku në qilarin e pasmë të trupit, pa pretendime e mëtime të mëdha, por të pajisura me më shumë simbolikë.

I rrituri me fëmijën kalipeç është pasoja e regresit në histori, tek ecet me thembra mbrapsht për t' u rikthyer tek Adami arkaik. Ky arketip, siç thamë, është shëmbëlltyra e deformuar e androgjenëve, qenie sferike me katër këmbë, shumë të zhdërvjellët dhe të shpejtë, aq krenarë për plotërinë seksuale, sa kjo gjë i bëri aq xheloze perënditë, sa i ndanë në dy pjesë: mashkull dhe femër.

Por në këtë rrugë me thembra mbrapsht Abeli do të ndeshë edhe qenie të tjera të ngjashme, siç janë demat që Geringu i ka lëshuar hazat, por pa ushqime, me qëllim që të bëhen të egër, janë heronjtë e shumtë forikë së bashku me Atlasin, është vetë mbeti i verrishtave (verri: dru i zi që rritet në moçalishte), kafka e të cilit i ngjan shumë kafkës së personazhit të librit.

Zbulimi i parë i Abel Tiffauges-it, zbulim i cili shkakton edhe zgavrinën e parë në muret e fatit të tij mediokër, është se ai, në një rrethanë krejt të rastësishme, mëson se di të shkruajë edhe me dorën e majtë. Ai bëhet i vuvërt dhe i shurdhërt para këtij sinjali (që beson se ia dërgon qielli) dhe, ashtu, në kotefat, në gjendje somnabulike, jashtë rrethanave të historisë e rrjedhës llogjike të gjërave, vendos të ndjekë e të deshifrojë shenjat.

Por shenjat për t' u deshifruar kanë nevojë për mish të freskët e gjithë gjak, kanë nevojë për kurbane. Sipas gradës e ofiqit zyrtar të secilit: Abeli sakrifikon mishin e freskët të pëllumbave, Geringu mishin e drerëve dhe kapronjve, Hitleri mishin e djemve e vajzave aguridhe, të cilat dërgohen si mish për top.

Ato kanë nevojë për zbehtësi e ndriçim të lëmekur, e ky është veriu europian, kanë nevojë për një vend të cilin nuk e ka drobolitur kultura dhe humanizmi, dhe ky vend s' mund të jetë Franca, por Gjermania. Pikërisht në Gjermaninë e Hitlerit dërgohet Abel Tiffaugesi si rob lufte dhe aty, ndërsa të tjerët tmerrohen e bëjnë plane arratisjeje, ai, përkundrazi, ndihet pothuajse i lumtur dhe i këndellur.

Gjatë aventurave të tij të çudishme ai ndjen që nga qiejt një klithmë të mprehtë, një britmë të paorigjinëshme. Ajo s' mund të jetë tjetër veçse klithma e Zotit, ose e qeshura e tij, në çastin kur çau vezën kozmike dhe lindi planetët. Kësodore mëtimi i Abelit, këtij njeriu që seksin vogëlan e fsheh pas njëqind e ca kileve mish, në përpjekjet për t' i dhënë një dërmë gjithë kësaj historie të gabuar njerëzore, shkon mu tek pika e zanafillës, tek shtëpia e Zotit.

Fati i Abel Tiffauges-it, siç vëren De Mones, është luajtur mbi shumë regjistra njëherësh, që të gjithë të nevojshëm për deshifrimin e tij. Ai duhet lexuar si një partiturë muzikore, shkruajtur mbi pesë vijat e pentagramit, por mbi të cilat, autori, nga delikatesa, nuk ka vendosur çelës; kësisoj, akcili ka lirinë ta lexojë dhe të dëgjojë sipas mënyrës së tij.

Në këtë botë mizore dhe të trashë, akcili prej protagonistëve ka ndërtuar botën e vet ideale, Kanadanë e tij. Bash tek qelqet e këtij përfyrimi vjen e përplaset edhe zogu i kismetet dhe gastaret e qelqta i hyjnë në trup. Abel Tiffauges-i e ka këtë parandjenjë, zaten në çastin e zhdukjes, besnik kokëfortë i parandjenjave të veta, teksa po gëlltitet nga lymi i moçalit, kundron për herë të mbrame një yll të artë në qiellin e zi...