Studime shqiptare, Johan Georg von Hahn

Titulli: Studime shqiptare
Origjinali: Albanesische studien
Gjinia: Albanologji
Autori: Johan Georg von Hahn
Shqipëroi: Veniamin Dashi, Afrim Koçi
Shtëpia botuese: IDK
Viti: 2013
Fq. 472
Pesha: 0.711 kg
ISBN: 978-99943-982-5-6

Mbi librin

Vepra e J.G.fon Hahn-it "Studime Shqiptare", e shkruar dhe e botuar në Gjermani në vitin 1949, konsiderohet si një nder veprat themelore dhe themeluese të studimeve shqiptare (albanologjise). Po ndonëse ajo vazhdon të citohet pareshtur, në fakt deri më sot janë të pakë ata që e kanë lexuar dhe mund t'i referohen asaj drejtpërsëdrejti.

Në fakt, në Institutin e Historisë ekziston prej vitesh një dorëshkrim me një përkthim të bërë nga një figurë fatkeqësisht e mbetur e panjohur për publikun, siç është Veniamin Dashi, koleg me Eqrem Çabejn dhe Aleks Budën, por që pas Luftës së dytë Botërore mbeti në hije për "arsye biografike".

Por, ky variant përkthimi është tejet i cunguar për arsye biografie. Prej tij, ishin shkurtuar në mënyrë selektive nga Instituti i Historisë së asaj kohe, pothuajse gjysma e librit (350 nga 800 faqet e librit). Në botimin e përgatitur nga IDK, që ka marrë për bazë përkthimin e V.Dashit, këto faqe janë përkthyer nga përkthyesi i mirënjohur Afrim Koci.

E gjithë kjo do të thotë se deri më sot, duke përjashtuar ata pak që kanë mundësi t'i referohen veprës origjinale në gjermanisht, pjesa më e madhe e studiuesve i janë referuar një vepre deri diku të falsifikuar.

Nga ana tjetër, s'kemi të bëjmë thjeshtë me një vepër me rëndësi historike. "Studime Shqiptare" është një vepër e shkruar mjaft bukur që lexohet me mjaft kënaqësi, dhe ç'është më e rëndësishmja, ka vlera të mëdha sepse ndihmon që nëpërmjet së shkuarës, të kuptojmë më mirë shumë nga problematika e sotme shqiptare.

Vepra është e ndarë në gjashtë pjesë kryesore:
Pjesa e parë dhe hyrëse, përmban një vështrim të përgjithshëm gjeografiko-etnografik të shqiptarëve dhe të vendit te tyre.
Pjesa e dytë, mjaft interesante, përfshin shënimet e një udhëtimi që Hahni bëri në vitin 1848 anë e mbanë Shqipërisë së asaj kohe, duke na dhënë një tablo mjaft realiste dhe tërheqëse të realitetit të kohës.
Pjesa e tretë, përfshin një tablo etnografike, ku përshkruhen zakonet e krahinave të ndryshme ku banonin shqiptarët.
Pjesa e katërt, ka të bëjë me historinë e popullit shqiptar, duke ndalur në historikun e hollësishëm të mjaft vendeve e qyteteve në krahina të ndryshme të Shqipërisë.
Pjesa e pestë, i kushtohet mitologjisë së shqiptarëve, duke kërkuar njëkohësisht shpjegimin, krahasimin dhe rrënjët e çdonjërit prej miteve.
Pjesa e gjashtë, që titullohet "Alfabeti i shqipes" na jep një tablo interesante të të gjithë përpjekjeve të deri atëhershme për të shkruar gjuhën shqipe.
Pjesa e shtatë dhe e fundit, i rikthehet dhe njëherë historisë së shqiptarëve.

Pra kemi të bëjmë me një vepër me një gamë të gjerë tematike, ku ndërthuret kompetenca shkencore e një dijetari skrupuloz si J.G. fon Hahn, me talentin vëzhgues të një humanisti që e njeh mjaft mirë botën shqiptare, duke jetuar gjatë mes tyre, në cilësinë e konsullit austriak në Janinë.

Vepra "Studime Shqiptare" ka për të ngjallur një interes mjaft të madh, duke na zbuluar me ngjyra mjaft të gjalla por dhe realiste, një pjesë të rëndësishme të së shkuarës sonë, tej vellos se deformimeve që ajo ka pësuar nga largësia e kohës.

Për përgatitjen e kësaj vepre që kërkon një seriozitet të madh profesional është angazhuar një ekip profesionistesh. Kështu krahas dy përkthyesve të mirënjohur, redaktor i librit është prof. Ethem Lika, gjuhëtar dhe ish-rektor i Universitetit te Tiranes. Konsulente shkencore Anila Omari, korrektor z. Ramazan Vozga, punonjës ne Biblioteken Kombëtare.

Vepra e J.G. fon Hahn-it "Studime Shqiptare" është jo vetëm një ndër veprat themelore të studimeve shqiptare, por madje konsiderohet si një ndër themelueset e tyre. Kjo vepër ka një rëndësi tejet të veçantë historike dhe kulturore. Gjithashtu, vlen të theksohet dhe kontributi i saj i madh për kulturën shqiptare.

Fragment nga parathënia

Këto fletë janë rezultat i një pune katërvjeçare. Megjithatë këto fletë përmbajnë vetëm copëza, asgjë të përfunduar komplet. Për të përmbledhur të kaluarën dhe të sotmen e Shqipërisë në një tablo të madhe duhen forca dhe mjete të tjera, nga ato që ka patur në dispozicion autori. Prandaj atij i është dashur të kufizohet vetëm me bërjen e skicave të thjeshta të kësaj tabloje.

Autori e krahason veten me një udhëtar, që fati e ka çuar në një vend të artë. Këtu zgjedh dhe mbledh ai disa fara të arta në rrugë e sipër, atje nxjerr ai pak gurë mineral nga një shkëmb, ose lan një dorë rëre të perzier me flori dhe në kthim ja vë në dispozicion provat e mbledhura profesionistëve për kontroll.