Poezi, Federico Garcia Lorca

Titulli: Poezi
Gjinia: Poezi
Autori: Federico Garcia Lorca
Shqipëroi: Anton Papleka
Shtëpia botuese: Extra
Viti: 1999
Fq. 128
Pesha: 0.135 kg.
ISBN: 978-99927-36-03-8

Koment nga autori

Çfarë të them për poezinë? Çfarë mund të them për këto re, për këtë qiell? T'i shoh, t'i shoh, t'i shoh... dhe kurrgjë më tepër. Ti do ta kuptosh se një poet nuk mund të thotë kurrgjë për Poezinë. T'ua lëmë këtë detyrë kritikëve dhe profesorëve. Mirëpo as ti, as unë, as kurrnjë poet nuk e dimë ç'është poezia. Ja tek është: vështro. Unë e mbaj zjarrin në duart e mia. E kuptoj dhe punoj përsosurisht me të, por nuk mund të flas për të pa letërsi.

Unë i kuptoj të gjitha poetikat, mund të flisja për to, sikur të mos i ndërroja bindjet çdo pesë minuta. Mundet që një ditë të zë të adhuroj poezinë e keqe ashtu siç çmendem sot për muzikën e keqe. Një natë, do të djegë Partenonin për ta rindërtuar të nesërmen, pa arritur kurrë ta mbaroj.

Nëpër konferencat e mia, më ka takuar të flas për Poezinë, por e vetmja gjë për të cilën nuk mund të flas fare është poezia ime. Jo se nuk jam i vetëdijshëm për atë që bëj. Përkundrazi, nëse është e vërtetë që jam poet për hir të zotit ose të djallit nuk është më pak e vërtetë se gjithashtu jam i tillë falë teknikës, përpjekjeve dhe falë vetëdijes së plotë që kam për një vjershë.

Komente mbi autorin

"Kryevepra e tij është ai vetë, Federiko."

Luis Bunuel

"Benedetto Croce thoshte se njeriu i sotëm është më tepër pjellë e një ubi sesa e një epoke, se emri i Granadës është i lidhur përgjithmonë me jetën dhe me veprën e poetit Federiko Garsia Lorka."

Antonio Gallego Morell

"Qysh në fillimet e karrierës së tij, Federiko Garsia Lorka pranoi të bëhej hero, simbol kombëtar. Poet besnik ndaj truallit të tij deri në pasojën e skajshme, ai mori pamjen e një Don Kishoti të ri, të kthyer nga aventurat, që kishte në damarë një gjak mizor, një endje të thellë, shpesh prej kalorësi, me një vdekje që niset përditë në udhëtime dasme. Klasik, por alogjik; tradicional, por fantask; ai është gjenia e një vendi e përqendruar në një qenie të vetme: mospërfillës, ekstremist, kontradiktor. Që në moshën 30 vjeç, Lorka u bë legjendë, ashtu si Servantesi në sytë e fshatarëve të Mançës, një mishërim i kalorësit me fytyrë të vrerosur. I çmishëruar nga kjo legjendë, ishte e natyrshme që ai të zhdukej, kur nisi lufta vëllavrasëse: do të ishte fyerje për Spanjën që po sakrifikohej të mos bënte theror poetin e saj të madh."

Alain Bosquet

"Garsia Lorka u bë martir i luftës dhe hyri në radhën e fatlumëve si gjeniu unik i brezit të tij që ishte brez gjenish. Libri "Poeti në New York" ngjan më surealist, por ai është më kozmopolit; po kështu, edhe përmbledhja "Romancero" nuk i përket letërsisë regjionale apo ekzotike."

Francisco Umbral

"Çfarë ishte Garsia Lorka, poet lirik apo dramaturg? Me kalimin e kohës, kur vepra e tij pasurohet e shpaloset më tej, kjo pyetje nuk ka kuptim. I shumëfishtë e niktalop, Garsia Lorka i përzien të gjitha zhanret dhe krijon një frymëmarrje të re që nuk resht asnjëherë. Historia e asaj që pret dhe po vdes, duke pritur kënaqësinë, një takim, zbulimin e vetvetes, është një ndër temat madhore të Federiko Garsia Lorkës. Trilogjia e tij rurale, e cila përbën kulmin e artit të Lorkës, është një provë e shkëlqyer e antidogmatizmit të tij të furishëm. Në veprën që shkroi Lorka, Spanja stërgjyshore dhe rurale, e zhytur në fanatizëm, e kallkanosur nga një traditë që i zinte frymën, i lëshon vendin Spanjës mikroborgjeze dhe qytetase: Bernarda Alba nuk është më vetëm një xhelate, por edhe një viktimë. Sa për vajzat e saj, ato janë viktima dhe xhelate."

Gerard de Cortanze

"Garsia Lorka ka një imagjinatë mitike. Për mua, kjo gjë shpjegon suksesin e tij në një botë të çhumanizuar. Ai na kujton lidhjen e dikurshme midis njeriut dhe natyrës. Për mendimin tim, poezia e tij është dramatike dhe teatri i tij është gjithëpërfshirës: ai ka brenda poezinë, muzikën, vallen. Po të më detyroni të zgjidhja, unë do të merrja poezinë. Sinteza që bën më populloren dhe ultramodernen, krijon një simbiozë të pazakontë. Unë nuk njoh një rast tjetër të ngjashëm me të. Përzierja e muzikores dhe e poetikes, e antikes dhe e modernes, kurrë ndonjëherë nuk qe bërë kështu te një person i vetëm."

Ian Gibson

"Garsia Lorka është një krijues – Prote'!Përmendorja më e bukur për Lorkën janë dy qiparisa te dyert e Granadës. Ata i patën mbjellë poeti dhe vëllai i tij para Huerta de San Vincente, shtëpia e mbuluar me lulevile ku banonte familja e tyre dhe kishte përballë Sierra Nevadën. Sot, këta drurë kanë një pamje vangogeske, pa lidhje me mjedisin mizor: një arë e vogël me misër, e rrethuar nga ndërtesa e lagjes së jashtme."

Jean – François Fogel

Mbi autorin

Poeti dhe dramaturgu Federiko Garsia Lorka lindi në Fuentevaqueros të Granadës më 1898 dhe u pushkatua nga frankistët në Granadë më 1936 në fillim të luftës civile. Ai rridhte nga një familje borgjeze andaluziane, liberale dhe e kamur. Megjithëse nuk ishte besimtar, ai ishte ushqyer me traditën e krishterë. Kishte prirje të theksuar për artet (sidomos për muzikën), ishte poet i lindur.

Lorka kishte simpati për njerëzit e shfrytëzuar dhe dinte të harmonizonte në veprën e tij trashëgiminë popullore të folklorit me artin më bashkëkohor. Në lirikën e tij zënë vend njëkohësisht temat tradicionale andaluziane dhe ato të poezisë refleksive, hera – herës surealiste. Më 1935, Lorka krijoi trupën teatrore "Baraca" që i bëri të njohura veprat e klasikëve deri në qytetet e vogla spanjolle.

Në këtë periudhë, ai shkroi disa pjesë teatri ku ngjizeshin fantazia dhe pasioni andaluzian. Arti i Lorkës mbetet gjithnjë "ligjërimi", refuzim aktiv i ndarjes midis qenieve, dëshirë për të komunikuar. Te kjo dëshirë, ai shihte burimin e çdo arti, arsyen e shprehjen lirike. Veprat e tij kryesore poetike janë: "Këngë" (1921), "Romanca cigane" (1928), "Poemë e kanto kondos" (1931), "Vajtim për Injacio Sançes Mehijas" (1935), "Poeti në Nju Jork" (1940).