Realizëm Socialist në Shqipëri, Arian Leka

Titulli: Realizëm Socialist në Shqipëri

Origjinali: Realizëm Socialist në Shqipëri

Gjinia: Histori

Autori: Arian Leka

Shtëpia botuese: Akademia e Shkencave e Shqipërisë

Viti: 2020

Fq.296

Pesha: 0.515 kg

ISBN: 978-9928-237-90-3

Ky libër është në gjuhën shqipe

Mbi librin

Pas shembjes së Socializmit dhe shthurjes së projektit utopik, diktuar prej tij, shumë krijime, prej atyre që Realizmi Socialist i prodhoi si art për masat, u shkatërruan, duke ndarë të njëjtin fat me realitetin që kishin pasqyruar. Bashkë me to u zhdukën e u fshehën provat dhe gjurmët e atyre veprave që, duke vënë në lëvizje ekonominë e prestigjit kulturor, ushqyen me trupin e tyre pushtetin, hierarkitë dhe iluzionin e solidaritetit. 

Me kaq, veprave të metodës-metronom të Realizmit Socialist, që njihnin vetëm dy kohë – të Shkuarën dhe të Ardhmen, por që vdisnin nëse ndaleshin tek e Tashmja dhe pasqyrimi me realizëm i përditshmërisë – u qe siguruar shtegu i mbijetesës përmes risjelljes në jetë dhe riinterpretimeve.

Përmes dënimit me damnatio memoriae u besua se, po të zhdukej trupi i mumies, lidhjet me të vdekurin me fund të palavdishëm, siç u bë Realizmi Socialist, këputen. Por kur narrativës i mungon edhe origjinali (realiteti socialist) edhe kopja e pasqyrimit të tij (vepra e artit) e kur çështje si këto nuk shqyrtohen, historiografia kulturore gjen rastin të heshtë e të vetëmanipulohet mbi pyetjet se çfarë përfaqësoi kultura dhe arti që e (ri)prodhoi realitetin socialist dhe ç’formë realizmi zbatoi Realizmi Socialist i cili, në vend të artit, krijoi Socializmin, si realitet dhe kategori estetike. 

Periudha e përpunimit të Realizmit Socialist përkon gjithashtu në kronologji me zhvillimin e disa prej rrymave të rëndësishme kulturore dhe artistike europiane. Ky fakt ofron praktika të përbashkëta ritualesh inicimi, kalimi e ndërmjetësimi dhe bën të mundur që edhe një projekt ideologjik mbi artin proletar, siç ishte ai i Realizmit Socialist të kamuflohet, duke marrë trajtën e avangardave. 

Prej këtej, mund të arsyetohet nëse Realizmit Socialist në Shqipëri iu bë më i lehtë depërtimi dhe më e butë kundërvënia jo vetëm për shkak të realitetit të ri politik e social, por edhe se lëvizjet moderne e moderniste, në fillesat e tyre, nuk u vendosën dot si një “airbag”, mes Realizmit paraardhës dhe Realizmit Socialist i cili, për të mbajtur në punë kombinatin e përpunimit të metaforave ideologjike, sakrifikoi, pa shumë mëdyshje, vetë realizmin.