Kazablanka, Jordan Popov

Titulli: Kazablanka
Origjinali: Kazablanka
Gjinia: Novela
Autori: Jordan Popov
Shqipëroi: Abdurrahim Myftiu
Shtëpia botuese: Bota shqiptare
Viti: 2010
fq. 228
Pesha: 0.27 kg
ISBN: 978-9928-00-020-0

Koment nga Vangjel Kozma

Botimi në shqip i novelave të Jordan Popovit më jep ndjesinë e ardhjes në shtëpi të një miku të vjetër dhe të dashur, në takimin me të cilin, ti mezi pret që ai të të tregojë ç'ka ndodhur gjatë kohës që nuk keni qenë bashkë.

Dhe këto histori do t'i dëgjosh nga goja e një mjeshtri të madh të satirës, e një shkrimtari të mrekullueshëm që në stilin e tij është Gogol dhe Kostandinov, Ilf dhe Petrov dhe që të detyron të rrish para tij si një fëmijë kureshtar duke pritue me emocion të mësosh si përfundon historia. Po për çudi, historia nuk përfundon, se kur mbaron së lexuari novelat e Popovit, në mënyrë të pavetëdijshme fillon të krijosh vetë vazhdimin e tyre, tashmë sipas variantit tënd.

Ndezja e motorëve të fantazisë së lexuesit është një nga veçantitë e artit të madh të Jordan Popovit dhe kjo sepse ai "nuk bën letërsi", nuk tregon sa shumë di ai për personazhet e veta, po i lë ata në dorën tënde, duke të bërë pjesë të përgjegjësisë për fatin e tyre. Arsyeja tjetër pse botimin e novelave të Popovit në shqip e konsideroj si ardhjen e një miku të dashur në shtëpi, është se ky mik, ka "erën e llojit" tonë, ka kaluar afërsisht të njëjtat brenga dhe halle si ne, dhe tani, me një buzëqeshje të trishtuar nën mustaqet e tij të bukura, përcjell kohën e "zëvebdësimit të virtyteve", siç e përcakton ai kohën tonë tek "Viti i Baldosës".

Shteti totalitar shqiptar dhe ai i tranzicionit kishte dhe vazhdon të ketë modele të ngjashme me të gjitha vendet e Europës Lindore, por me asnjë prej tyre nuk ishte aq i afërt sa me Bullgarinë, pasi në asnjë vend tjetër përveç Ballkanit tonë, fqinja kurioze dhe ordinere, për të mësuar se çfarë bën dhe si jeton, nuk të sjell fshehtas nga burri i vet "musaka dhe turli me mish ose groshë me kocka të tymosura, në një kuti akulloresh të përdorur".

Këto dhe qindra vogëlsi të tjera që të duken shumë vetjake, ndrisin si temina në qëndismën mjeshtërore të Jordan Popovit, të bëjnë personazh të historive të tij, të lënë pa frymë dhe të bëjnë të pyesësh veten i habitur: "Ku i di ky këto gjëra për mua?" Po, miku prandaj është mik, se di atë që di vetëm ti për vetn tënde.

Me stilin e tij elegant, Jordan Popovi, si satirist i madh, ka aftësinë të të bëjë të shoqërosh me buzëqeshje edhe fraza të tilla si: "Ne jemi vend i mundur. Pa qenë në luftë, në jemi në gjendje kapitullimi... dhe në kanë mbetur dofarë optimistësh në këtë vend ata janë avokatët" dhe kjo më sjell ndërmend epitafin: "Me fjalën time të hidhur, do të qeshni", gdhendur mbi varrin e Gogolit.