Titulli: Dekalogu i një lagjeje tiranase
Origjinali: Dekalogu i një lagjeje tiranase
Gjinia: Kulturë, Ese
Autori: Krymi
Shtëpia botuese: Berk
Viti: 2020
Fq. 144
Pesha: 0.180 kg
ISBN: 978-9928-4627-1
Mbi librin
Libri vjen si një lexim i bukur e i thukët “nën hardhi”, i cili nëpërmjet rrëfimit të jetëve njerëzore përgjatë shtatë dekadave, krijon një panoramë të historisë dhe etnokulturës së Tiranës. Dekalogu vjen gjithashtu si një homazh ndaj arkitekturës lokale dhe "pa autor", asaj arkitekture e cila formësoi dhe u formësua nga 'modus vivendi’ i tiranasve. Në përfundim të tij, urojmë t’ju kemi lënë me një sërë pyetjesh të rëndësishme.
Fragment nga libri
"Çdo familje e mirëqenë kish detyrimin të ndante vitrin, i cili llogaritej mbi sasinë e grurit për frymë që konsumonte në vit një familje. Çmimi i grurit llogaritej mbi grurin thekëzi, a më saktë gruri më i shtrenjtë. Por më kryesorja ish pabujësia e të bërit mirë, apo, siç thuhej ndryshe:
- Mos ta shofi e majta se ç’bën e djathta.
Menuja e drekës së Bajramit ishte nga menutë më të bollshme të cilën Safeti vijoi ta respektonte edhe gjatë viteve të diktaturës, pavarësisht mungesave të mëdha. Ajo përfshinte: qeshqek me tri lloje gruri, pasi tri llojet duheshin që gjuha të ndjente e të shtypte tri kokrra të ndryshme me tri kohë të ndryshme zjerjeje. Kështu, ndërsa gruri thekzi mbetej i plotë, dy llojet e tjera të grurit shpërthiqeshin më shpejt dhe shërbenin për të trashur lëngun. Tek oborri i shtëpisë rrihej gruri në një havan bronzi të kallajisur nga brenda, pastaj hidhej në një kaike të përfushtë dhe fryhej lehtë për ta dëlirur nga herdhet e kashtëzat. Më pas zjehej me zjarr të avashtë në lëngun e yndyrtë të qafës së dashit deri në zbrujtje, kriposej, derdhej në një tepsi porcelani, ndryshe quajtur fajancë. Në përfundim, shenjoheshin do gropëza të vogla me lugë mbi sipërfaqe, të cilat mbusheshin nga tlyni i tretur që i derdhej sipër.
Ëmbëlsira tipike e Bajramit ishte kabunia, pilafi fillestar i së cilës gatuhej edhe ai me qafë dashi, e pastaj përzihej me kanellë e rrush të thatë. Pikërisht për të mos hequr dorë nga gatimi i këtij kremti, në kohën e vobektësisë së madhe të socializmit, kur nuk gjehej rrushi i thatë, Safeti mbolli thuajse në fund të oborrit një filiz rrushi pa bërthamë, i cili bënte një dyzinë bistaqe në vit, aq sa i duheshin asaj për kabuni. I përvëlonte me finjë të nxehtë kokrrat e rrushit të shkoqitura, i shtrinte në një tepsi të cekët bakri dhe i nxirrte të thaheshin në tarracë bashkë me pestilin e kumbullave dhe nerdenin e rrushit."
