Fjalor i gjuhes shqipe, 1954

Titulli: Fjalor i gjuhës shqipe 1954
Origjinali: Fjalor i gjuhës shqipe 1954
Gjinia: Fjalor
Autorët: K. Cipo, E. Çabej, M. Domi, A. Krajni, O. Myderrizi
Shtëpia botuese: Çabej
Viti: 2005
Fq. 654
Pesha: 0.951 kg
ISBN: 978-99927-33-49-7

Mbi librin

Përse Fjalorin e 54-ës? Botimi anastatik i Fjalorit të Gjuhës Shqipe të vitit 1954 përkon me pesëdhjetëvjetorin e daljes në dritë të tij, dhe kjo nuk është rastësi. Në të vërtetë pesëdhjetë vjet janë shumë pak për të ndërmarrë një botim anastatik të një vepre, pasi në një lak kohe si ky bëhen zakonisht ribotime të saj; por vlerat e këtij Fjalori, pre e letargjisë disadhjetëvjetshe, e bëjnë të domosdoshëm rizgjimin e plotë të tij.

Shtysë e botimit u bë mungesa e këtij fjalori jo vetëm te përdoruesit e shqipes, por edhe te lavruesit dhe studiuesit e saj- në Kosovë madje patën bërë qysh në vitin 1965 një botim të tillë. Me kohë ksomblat e këtij fjalori të vyer morën gjasat e një objekti antikuariati, të cilin dikush e "huante" ndokund e nuk e kthente më, dikush e trashëgonte nga ndonjë ikanak i ditur, dikush ngjiste me kujdes kopjen e vjetërsuar të shkimur nga përdorimi.

Sikurse dihet për hartimin e këtij fjalori punuan mendjet e gjuhëtarëve më në zë të shqipes: E. Cabej, A. Krajni, O. Myderrizi, M. Domi, nën drejtimin e K. Çipos dhe me bashkëndihmësen e pakursyer të A. Xhuvanit. Ky qe i pari fjalor shpjegues shqip, që u celi shtegun gjithë fjalorëve te tjerë. Si u punua për këtë fjalor?

Mjafton të rrëmosh në historikun e leksikografisë shqiptare dhe menjëherë bëhet e qartë vështirësia që ndeshën hartuesit e Fjalorit në përzgjedhjen dhe sërenditjen e fjalësit. Në atë kohë nuk ishte krijuar ende Kartoteka e leksikut, e cila u ngrit rreth një vit pas daljes në dritë të Fjalorit.

Për pasojë i vetmi truall lëndor mbështetës, paçka se i lëvizshëm dhe jo fort i qëmtueshëm, ishte ai i fjalorëve dialektorë të P. Tases e N. Gazullit, si dhe disa lista fjalësh shqipe të vjetra e të reja, mbledhur nga studiues e amatorë gjuhe prej mbarë vendit. Lidhur me vështirësitë e kësaj pune shkruante Xhuvani: "... kjo punë, mbledhja e fjalëvet të gjuhës së folur jashtë veprave të auktorëvet dhe regjistrimi i tyre në fjalor, nuk ndodh në gjuhët e tjera.

Puna e leksikut të gjuhës sonë është një gjë specifike e gjëndjes se gjuhës sonë dhe ndryshon nga ajo e gjuhëve të tjera, të punuara e të zhvilluara nëpër shekuj pa reshtur. Në veprat e auktorëve të këtyre gjuhëvet kemi një vazhdëri pune të gjuhës në perioda të paprera njërën pas tjetrës, e nëpër këto vepra, që trajtojnë gjithfarë çështjesh e subjekte të çdo gjinie të dijes, gjendet gjithë materiali gjuhësor i një populli.

Në gjuhën tonë nuk e gjejmë gjithë materialin leksikologjik nëpër veprat e auktorëve për mungesë të një vazhdërie në të shkruarit e gjuhës... . Për këto arsye Fjalorit të Gjuhës Shqipe" i është dashur të shtjerë mbrenda shumë fjalë të gjuhës së folur që gjenden jashtë vepravet të shkrimtarëvet e që mbushin nevojë të ndryshme në fushë të dijes e të kulturës".