Fedra, Zhan Rasin

Titulli: Fedra
Origjinali: Phédre
Gjinia: Tragjedi
Autori: Zhan Rasin
Shqipëroi: Murat Bejta
Shtëpia botuese: Buzuku
Viti: 2012
Fq. 96
Pesha: 0.147 kg.
ISBN: 978-9951-08-136-8

Koment nga Zhan Rasin

Ja edhe një tragjedi tema e së cilës është marrë nga Euripidi. Ndonëse kam ndjekur një rrugë deri diku tjetërfare nga ajo e autorit sa i përket zhvillimit të veprimit, unë nuk kam ngurruar për të pasuruar veprën time me të gjitha ato që më dukeshin me vlerë të lartë në veprën e tij.

Sikur t'ia kisha borxh vetëm idenë e personazhit të Fedrës, do të mund të pohoja që ia kam borxh, ndofta, atë që kam vënë në skenë e që është më e arsyeshme. Nuk jam fare i habitur që ky personazh ka pasur sukses aq të madh në kohën e Euripidit, dhe që ka korrur sukses aq mirë edhe në shekullin tonë, sepse i ka të gjitha cilësitë që i parashtron Aristoteli për heroin e tragjedisë, cilësi këto të mirëfillta për të nxitur mëshirën dhe tmerrin.

Në të vërtetë, Fedra nuk është krejtësisht fajtore, as krejtësisht e pafajshme. Ajo është zhytur, sipas fatit të vet dhe nga pezmi i perëndive, në një dashuri të paligjshme, nga e cila tmerrohet së pari ajo vetë. Ajo përpiqet ta tejkalojë me të gjitha mundësitë e veta.

Ajo parapëlqen të vdesë sesa t'ia shpallë kujtdo qoftë, dhe kur është e detyruar të zbulojë atë dashuri, ajo flet për të me një huti që dëshmon se krimi i saj është më tepër se një ndëshkim i perëndive sesa ndjenjë e vullnetit të saj.

Koment nga Murat Bejta

Fedra është një vepër me vlera të larta artistike e letrare. Është tragjedi e akteve të ligjërimit por edhe tragjedi poetike. Për të tejkaluar pengesat e pafundme të ligjërimit, personazhet zhyten në fjalë, në figura, kështu që, përnjëherë, shprehjet dhe fjalët e rëndomta ringarkohen me kuptimin e tyre parësor.

Fjalët nuk janë më "pasqyra të gjërave" siç pohonin gramatikanët e kohës, por fjalët nxisin "gjërat" sipas figurave që i bartin. Kështu pra, poezia nuk është një zbukurim i thjeshtë, por është zemra e veprimit. Fedra është, pra, një tragjedi mitologjike jo vetëm me temën e vet, por posaçërisht me faktin që nëpërmjet ligjërimit ajo paraqet figura të shpërthimeve primitive të qenies njerëzore.

E përballur me tundimin më të keq dhe, përkundër të gjitha përpjekjeve të veta, e mposhtur pa mëshirë, Fedra është një figurë shembullore e tragjedisë femërore, e tragjedisë së shpërthimeve njerëzore të mishëruara në figurën e një femre. Prandaj, Fedra ishte moderne në kohën e vet me një modernitet që jeton edhe sot e gjithë ditën.