Qark i (pa)mbyllur burgjesh, Enver Dugolli

Titulli:Qark i (pa)mbyllur burgjesh
Origjinali:Qark i (pa)mbyllur burgjesh
Kategoria:Kujtime
Autori:Enver Dugolli
Botues:Zenit
Viti: 2023
Fq.224
Pesha:0.280 kg
ISBN:978-9928-293-43-5
Ky libër është në gjuhën shqipe

Mbi librin

P580 mijë shqiptarë u trajtuan në organet e sigurisë së Jugosllavisë (kryesisht serbe) deri në vitin 1989. Nëse e reduktojmë te mosha aktive, atëherë çdo shqiptar ka qenë objekt gjykimi i këtyre organeve. Nuk po e shtojmë këtu numrin e atyre që pësuan trajtimin e organeve të sigurisë dhe rendit gjatë aparteidit, pra dekadës së viteve 1990.
660 shekuj burg, kaq është llogaritur nga dy studiues koha që kanë kaluar shqiptarët e Kosovës në periudhën 1945-1991 në burgjet e Jugosllavisë. Këta shekuj mund të shprehen edhe në vite. 66 000 vite. Po të mendohet popullsia e Kosovës, e cila për një shekull u ngrit nga 1 milion në 2 milion, në Kosovë i bie kollaj që me këta vite burgu të krijosh, në kaq popullsi, më shumë se 2 000 Mandela. Por nuk është e lehtë për mendimin një Kosovë ku për çdo 1 000 njerëz e gjen një Mandelë.

...Kosova ishte krimi që kryhej në një cep nga ku nuk dilte zëri i dhimbjes. Apo për të cilin nuk kishte veshë demokratë dhe liberalë. Ndërkohë Evropa ishte e magjepsur me ëndrrën jugosllave.
...Këtij populli i kërkohet vetëm një gjë, të jetë i paqtë ndërkohë që mbi të ushtrohet dhunë. Sepse, regjimi serb zotëron një dije të vijueshme prej kohësh: shfarosja e ngadaltë kryhet më së miri jo mbi njerëzit, por mbi besimin. Dëshpërimi asimilon. Ndaj dhe aktivisti politik, gjurma e një vullneti që mbetet gjithnjë, e detyron burgosjen si formulë të domosdoshme të sigurisë së regjimit. Mbetja kokëfortë e vullnetit dhe inercia shtypëse e formulës, kjo është deri diku edhe tema që qëndron poshtë këtij teksti.
...Rrëfimtari na vendos piketat e veta të gjuhës: “Si njerëzim, ne jemi të tejkaluar prej gjëmave dhe të prapambetur në llogari të drejtash”; ose: “Së brendshmi kuptoja se çdo rezistencë pasive, në kushtet e burgut, është më e fortë se dhuna më laboratorike”; ose: “Duhej ta dinim patjetër se përse rriheshim. Arsyet e ndëshkimit ishin edhe treguesit e fitoreve tona.”

...Nëpër rreshta qarkullojnë kumte. Për shembull: historia do të shembet nën aktet e dhunës. Sepse dhuna është skena ku vijnë e shfaqen shkurt emra të historisë së këtij vendi.
Në reshta të imët ne shohim se pushtimi synon strategjikisht kudo ndarje. Shohim të skicohen format e fataliteteve. Fataliteti i parë është ai që qarkullon nën idenë se pushtimi është gjendje e përjetshme. Një i dytë është fataliteti i durimit, pra mendimi se tërë njerëzimi dhe tërë kohët e njerëzimit janë të destinuara në përsëritjen e prirjes së pështirë të mbijetesës. Por është edhe një i tretë, që formon grup njerëzish që mendojnë se patjetër gjendja duhet të ndryshojë, pra me çdo çmim. Të trija janë zgjedhje dhe zgjidhje fatale, të trija kërkojnë një çmim. Çmimi i tyre përcaktohet vetëm nga llogaria e marrëdhënies mes të jetuarit dhe vdekjes, mes publikes së jetuarit dhe privates së të vdekurit.