Titulli: Lufta që i dha fund paqes
Origjinali: The war that ended peace
Gjinia: Histori
Autori: Margaret MacMillan
Shqipëroi: Ilirjana Angoni
Shtëpia botuese: Plejad
Viti: 2016
Fq. 652
Pesha: 0.833 kg.
ISBN: 978-9928-18-32-17
Fragmente nga libri
Austro – Hungaria kërkonte një Shqipëri të fortë për të bllokuar hyrjen e sllavo – jugorëve në Adriatik (fatbardhësisht, shqiptarët nuk ishin sllavë); Rusia nuk donte... Në fund mund të shfaqej një Shqipëri me kufij në Adriatik dhe nën mbrojtjen austro – hungareze.
Shqiptarët, të cilët sipas gjasave ishin populli më i vjetër në Ballkan dhe që flisnin një gjuhë të ndryshme nga ajo e fqinjëve sllavë, po fillonin në mënyrë të volitshme të zhvillonin nacionalizmin e tyre të pavarur.
Trazira në Ballkan vazhdonte të ziente. Serbisë, e cila tashmë kishte nën kontroll provincën osmane të Kosovës dhe një pjesë të Maqedonisë, menjëherë iu desh të përballej me një revoltë midis popullsisë së re të madhe të saj, atë të muslimanëve shqiptarë.
Megjithëse, qeveria serbe e shtypi me ashpërsi çdo rezistencë, kjo akumuloi një traditë urrejtje dhe mllefi midis shqiptarëve, të cilët ende po shkaktonin shqetësime në fund të shekullit.
Kufijtë e Shqipërisë u debatuan nga Greqia në jug dhe Serbia në veri dhe në veçanti serbët ishin të vendosur për të mos u zmbrapsur përballë fuqive të mëdha.
Fati i qytetit të vogël, Scutari (sot Shkodër), çoi në tensione të veçanta dhe ringjalli frikën për luftën. Austro – Hungaria donte që qyteti të përfshihej në Shqipëri meqenëse ishte qendër e katolikëve dhe kësisoj e ndikimit austro – hungarez... Në 25 tetor, Serbia kapitulloi dhe i nxorri trupat e saj nga Shqipëria.
Pjesë e problemit ishte se shqiptarët, të cilët mjaft mirë mund të kishin origjinën nga banorët zanafillorë të Ballkanit, ishin përzier me sllavo – jugorët e kombësive të ndryshme dhe të feve të ndryshme.
Shqiptarët ishin edhe të ndarë në klane dhe sipas fesë – ata në jug ishin kryesisht muslimanë, ndërsa ata në veri ishin në pjesën më të madhe të krishterë – gjë që më tej i inkurajoi fuqitë e huaja të ndërhynin.
Përveç kësaj, Austro – Hungaria donte një Shqipëri të madhe për të krijuar balancë kundër shteteve sllave dhe për të bllokuar Serbinë nga deti, ndërsa Rusia shpresonte t'u jepte sa më shumë territor që të ishte e mundur prej territorit otoman.
Të dyja fuqitë sërish u zmbrapsën prej luftës dhe në mars kjo krizë më e fundit europiane po zbutej, ndërkohë që Rusia dhe Austro – Hungaria po i reduktonte trupat e tyre përgjatë kufijve të përbashkët dhe arritën në një marrëveshje që Shkodra të përfshihej në Shqipëri në këmbim të një numri qytetesh që i kalonin Serbisë.
Komente mbi librin
"Një nga pikat e forta të librit "Lufta që i dha fund paqes" është aftësia e Margaret MacMillan – it për të evokuar botën e fillimit të shekullit XX... Portretet e dhëna nga MacMillan për njerëzit që e çuan Europën drejt luftës janë të shkëlqyera... Logjika e argumentit të MacMillan – it është e tillë që madje edhe tani, ndërsa ajo na çon ditë për ditë, orë për orë nëpër të gjithë periudhën menjëherë pas vrasjes së Arkidukës Franz Ferdinand në Sarajevë në 28 qershor 1914, ne presim që njëri apo tjetri burrë shteti të sulet mbi fitilin e ndezur."
The New York Times Book Review
"I mahnitshëm... "Lufta që i dha fund paqes" sigurisht që do të radhitet midis librave më të mirë të krijimtarisë së shekullit... MacMillan, me mjeshtëri dhe shpejtësi, lundron përmes kundra – rrymave dhe rrymave vërshuese të dhjetëvjeçarëve të paraluftës... Lufta e Madhe pati një kaleidoskop shkaqesh. Zj. MacMillan i prek të gjitha ato, me një përzierje të hollësive dhe të vrojtimit gjithëpërfshirës."
The Economist
"Debati mbi zanafillat e luftës ka vite të tëra që zien. Shpjegimi i MacMillan – it shkon drejt e në thelbin e gabueshmërisë politike. Pothuajse çdo hamendësim i bërë nga udhëheqësit europiane doli të ishte i gabuar. I shkruar me elegancë, me portretizime të mrekullueshme të karakterit të aktorëve kryesorë, ky është libër që duhet vlerësuar si gjë e çmuar."
The Wall Street Journal
