Refleksione, Montesquieu

Titulli:  Refleksione
Original: Cahiers
Kategoria: Filozofi
Autori: Montesquieu
Perktheu: Qemal Velija
Botues: Zenit
Viti: 2023
Fq. 242
Pesha: 0.380 kg
ISBN: 978-9928-293-46-6
Ky libër është në gjuhën shqipe


Mbi librin

Tre fletore të trasha, të cilat mund të emërtohen me titullin e shkruar në krye të së parës: "Disa refleksione apo mendime të shkëputura që nuk i kam përfshirë në veprat e mia", ishin ndër letrat e pabotuara të Monteskjesë, të cilat, me vdekjen e tij, në vitin 1755, i kaluan si trashëgim të birit Zhan-Baptist.

Prej këtyre, disa u bënë të njohura mjaft shpejt (ndoshta në vitin 1759), përmes një transkriptimi me ngut dhe jo besnik të jezuitit piemontez Xhuzepe Ceruti, dhe u rishtypën disa herë; por një botim që të ofronte garancitë e vërtetësisë askush nuk e kishte ndërmend: i biri i Monteskjesë, i përthithur tërësisht në kërkimet e tij mbi shkencën natyrore dhe agronominë, e duke u druajtur se njohja e veprave të paplota mund t’i sillte dëm famës së àtit të tij, la të kalonin pothuaj tridhjetë vite përpara se të nxirrte në dritë rrëfimin e papërfunduar "Arsaku dhe Izmenia", dhe as nuk e shtroi çështjen nëse do t’i botonte apo jo shkrimet fragmentare.

Është e njohur se asokohe, skicës apo hedhjes së lëndës në dorë të parë të shkrimtarëve të mëdhenj, nuk i mvishej ajo rëndësi që u shfaq më pas prej romantizmit, dhe që ka ardhur gjithnjë në rritje; megjithatë, në vitin 1766 baroni Holbah i ankohej Aleksandër Verit për këtë shpërfillje, e cila atij i dukej se merrte shkas prej xhelozisë.

Erdhi Revolucioni francez, dhe në janarin e vitit 1794 Zhan Baptisti, àti i një të mërguari, qe burgosur dhe pasuritë e tij qenë vënë nën sekuestro; e, ndonëse ishte liruar pas më pak se një muaji dhe iu rikthyen pasuritë para fundit të vitit, ai mendoi menjëherë të fshehë letrat e të atit pranë një miku, që t’i ruante ato për të birin, i cili sipas ligjit ishte i përjashtuar, si i mërguar, prej trashëgimisë.

Kur Zhan-Baptisti kishte ndërruar jetë më 1795, gjurmët e dorëshkrimeve, të cilat pak kush i kishte parë, por ekzistenca e të cilave njihej tashmë, dukej se kishin humbur: botuesit parizienë Plassan, Règent-Bernard dhe Grégoire, të cilët po nisnin asokohe një përmbledhje të Veprave të Monteskjesë, u rrekën që të gjenin së paku diçka të pabotuar; por u detyruan të mjaftohen që të riprodhonin me saktësi më të madhe “Mendimet” e botuara prej Cerutit.

Letrat e çmuara, duke përfshirë tre fletoret e Refleksioneve, ishin në duart e një fqinji të feudit të Monteskjesë, Joakim Laîné, ministri i ardhshëm i Luigjit XVIII, i cili sigurisht ia dorëzoi ato të birit të Zhan-Baptistit, Sharl-Luis, kur ky, në fundin e vitit 1801, u kthye në Francë, edhe pse për një kohë të shkurtër.