Më përtej kohërave, Kasëm Trebeshina

Ky libër i tij i tretë në prozë përfshin tregime me temën e preferuar të fëmijërisë dhe të tjera, më eksperimentale, ku ritmi sinkopal ndërthuret me frymëmarrjen e thellë të frazave të gjata, mbetur shpesh pezull fjalish të ndërvarura.

Libri 'Hija e Maleve' nis me novelën 'Nusja e mrekullueshme' novelë kjo e cila vë në pah mentalitetin tipik shqiptar, besëtytnitë mitike të cilat mbase edhe janë konsumuar si ngjarje të vërteta në shoqërinë e kohës.

Romani "Jetë shkodrane" (1965) është nji tablo unike e jetës së qytetit verior në kapërcyellin e shekujve XIX-XX. Stili dhe gjuha e Simonit, përshkrimet e detajuara dhe aftësia e depërtimit në psikologjinë e personazheve, na i përçojnë të freskëta edhe sot skenat e jetës së asaj kohe dhe rindërtojnë artistikisht klimën urbane të zanafillës së modernitetit...

Nje novel ku kombinohet letërsia e filozofia, e tashmja dhe e ardhmja, nën një këndvështrim origjinal dhe një ndodhie intriguese që te mban të lidhur deri në faqen e fundit.

Kjo novelë është më shumë psikanalizë e një përralle të paralajmëruar. Në këtë vepër zhvillohet një luftë e ashpër mes etikës (plaku i mirë) dhe estetikës (vajza e bukur).

Proza e shkurtër është thelb e tharm. Edhe në letërsinë botërore ka romane mjaft të njohura që, siç është pranuar tashmë, të kujtojnë ato karrocat e mbyllura, të cilat transportojnë një diamant të ambalazhuar: tregimin.

Sa herë që bryma më ndalet mbi qerpikëe mjegulla e veriut më vret shikimin,kujtimet e mia, t'i radhis kam frikë,e ndiej që në zemër do fus trishtimin.

Të gjitha tregimet e këtij vëllimi përpiqen të bëjnë thirrje për rebelim. Për një rebelim, jo ndaj botës, më shumë sesa ndaj vetes. ndaj vetëcensurës, ndaj filtrave dhe gardheve komplekse që na e ndalin vrapin dhe na i bjerrin endrrat.

E ç'mund të ishte më tërheqëse sesa një djalë para se ai të fillonte të kultivonte zgjuarsinë e tij? Është shumë i bukur për ta parë, nuk ka shumë dëngla; e kupton instiktivisht domethënien e artit dhe letërsisë; e shijon jetën e vet dhe bën që edhe të tjerët t'i shijojnë të tyret.

Kur Marina mbushi të tetëmbëdhjetat, lulëzoi aq përnjëherë sa ua mori mendjen të gjithë djemurisë së fshatit. Me grupe ata filluan të rrinin nga lagjja e saj, të gjuanin me gur nëpër tjegulla dhe të prisnin me durim se kur ajo do të dilte në oborr, se kush do të ishte ai fatlum që do ta shihte i pari, dhe akoma më shumë, kë do të shihte ajo.

"Rropa veten, nisa nga qimet, pastaj shqisat. Sytë ujqve, veshët kuajve, hundën krimbave, dhëmbët peshqve, gjuhën gjarpërinjve. Me lëkurën mbulova fëmijët lakuriq. Shtrydha gjakun dejesh, grryeva mishin, shpërndava të brendshmet nëpër pemë. Dërrmova kockat krejt, ushqeva kockat me palcë dhe mora rrugën drejt Lojës së Përjetshm

Këto tregime, shkruar me synimin e artit sipëror, sjellin shqetësime jetësore, trazime e reflekse meditative të njerëzve që duan të shprehen për brengat e tyre të thella, plagët metaforike të thikave pa gjak. Të palumturit e botës sikur janë zgjuar, u ka ardhur radha dhe duan të flasin.

Ky roman është skanim i një të shëndetshmi dhe jo autopsia e një të vdekuri. Një roman të dashurisë së pamundur, e quan vetë autori.