Vërshimet e lumenjve, Konstantin Paustovski

Titulli: Vërshimet e lumenjve
Origjinali: Izbrannie Proizvedenia
Gjinia: Novela dhe tregime
Autori:Konstantin Paustovski
Shqipëroi: Mitrush Kuteli
Shtëpia botuese: Mitrush Kuteli
Viti: 2015
Fq. 464
Pesha: 0.479 kg.
ISBN: 978-9928-180-09-4

Mbi autorin

Konstantin Paustovski (31 maj 1892 – 14 korrik 1968) është sipas një mendimi të përgjithshëm shkrimtari më lirik i letërsisë sovjetike. U lind në Moskë në familjen e një nëpunësi hekurudhe, që e merrte familjen me vete në zhvendosjet e tij të shpeshta.

Filloi studimet në Universitetin e Kievit për Histori, pastaj për Drejtësi, por i ndërpreu për shkak të Luftës I Botërore. Në të ri punoi si detar, peshkatar, konduktor tramvaji, punëtor fabrike, infermier dhe së fundi reporter gazete.

Filloi të shkruajë e të botojë në vitin 1916, por profili i tij si shkrimtar u shfaq i plotë më 1936 tek "Deti i Zi", që i ngjan një "enciklopedie artistike". Novelat dhe tregimet e këtij vëllimi, Paustovski i shkroi mes viteve 1930 – 1955.

Këtu personazhet janë njerëz të thjeshtë të lidhur ngushtë me natyrën, e cila bëhet pothuaj personazh më vete, me fytyrë dhe me zë, personazh të cilit i ndjehen rrahjet e zemrës dhe gjaku që i rrjedh nëpër damarë. Paustovski hynë në thellësitë e shpirtit njerëzor siç hyn në kaçubet e pyllit për të zbuluar lulet e fshehura atje.

Harmonia mes njerëzve është fryma që zotëron këto tregime. Por pikërisht pas idealizimit deri në himnizim të kësaj lidhjeje, autori fsheh diçka që s'duhet të prekë: të vërtetën. Ai tregon skutat e fshehta të shpirtit, por flet vetëm për anët e bukura të tij.

A s'është në gjendje Paustovski të rrëfejë dhe anët e errëta? Nuk i binin vallë në sy shtrembërimet e shpirtit që diktonte e mëkonte sistemi totalitar? E pamundur! Sepse nuk mund të jetë rastësi mungesa e partisë: këtu flitet vetëm për ndonjë anëtar të komsomolit (organizata e rinisë), një drejtues kolkozi shfaqet diku si hije, por vetëm kaq.

Vulën e realizmit socialist e jep optimizmi i autorit dhe personazheve dhe në këtë pikë diktaturat nuk falin, pasi tregimi i anëve të errëta, trishtimit dhe vuajtjes damkosej si dekadencë borgjeze. Mjafton të kujtojmë reagimin e ashpër ndaj "Doktor Zhivagos" të Boris Pasternakut në Bashkimin Sovjetik apo "Tunelit" të Dhimitër Xhuvanit tek ne.

Personazhet që krijon Paustovski janë të vërtetë në marrëdhëniet e tyre njerëzore, në atë hapësirë të ngushtë ku vendosen. Dhe janë njerëz të mirë sepse ai ka zgjedhur për personazhe pikërisht njerëzit e mirë.

Për t'i shpëtuar "kurthit të apolitizmit", akuzë tjetër e rëndë në atë kohë e cila sillte bllokimin e veprës dhe ndëshkimin e autorit, Paustovski ka vënë psh. në gojën e qytetarëve anglezë fraza adhurimi për Bashkimin Sovjetik. Këto fjali dallohen lehtë si mballoma bërtitëse dhe janë haraçi që shkrimtari duhej t'i paguante medoemos censurës.

Vetë kritika sovjetike e kohës i quajti personazhet e Paustovskit si "tepër pasivë" dhe subjektet e tregimeve "pa konflikte shoqërore"... Në shkrimet e shumta gjatë debatit të madh të shkrirjes së akujve Paustovski bënte thirrje për "liberalizimin e jetës kulturore". Ai e quante kultin e individit si njollë të turpshme dhe dënonte ashpër orvatjet për të përligjur të kaluarën çnjerëzore...

Nga ana tjetër, ai nuk u kompromentua kurrë me kryesimin e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe nuk u përzie kurrë në histori spiunimesh. Rasti i Paustovskit tregon edhe kufijtë e tolerancës së sistemit.