Titulli: Etruskët fillojnë të flasin
Origjinali: Les étrusques commencent à parler
Gjinia: Histori, arkeologji, gjuhësi
Autori: Zacharie Mayani
Shqipëroi: Krenar Hajdëri
Shtëpia botuese: Fan Noli
Viti: 2018
Fq. 554
Pesha: 0.693 kg.
ISBN: 978-9928-247-16-2
Fragment nga libri
Pak nga pak, përpara syve të mi tabloja nisi të merrte formë: një familje e madhe popujsh dhe fisesh, gjuhët e të cilëve lidheshin me ilirishten, shpërndahej në krejt Adriatikun dhe drejt Mesdheut, deri në Itali, Kretë dhe Palestinë. Këta ishin ilirët, venetët, japigët, maqedonasit, frigët etj.
Përpara një spektakli të tillë, filologët dhe historianët ishin ndarë në dy kampe. Njëra palë përpiqej të gjente qoftë edhe sinjalin më të vogël që fliste për ekspansionin ilir. Ata mbështeteshin mbi të gjitha në dy gjuhë, njëra e lashtë dhe tjetra moderne, mesapishtja dhe shqipja, të cilat ruajnë një fond ilir, ndërkohë që në gjuhën thrake dhe maqedonase gjenden veçse disa thërrime të mjera; përpjekja e tyre ishte që ky fond të kthehej në një bazë për fitoret e ardhshme, sidomos në drejtim të gjuhës etruske.
Këta njiheshin si "iliromanë". Përballë këtij kampi ngrihej një tjetër kamp: ai i "ilirofobëve", të cilët acaroheshin nga tërë kjo breshëri emrash ilirë që i godiste nga të gjitha anët, pasi u dukej sikur gati gjysma e botës së lashtësisë kish qenë e banuar nga kohortat ilire, me dendësinë e Nju Jorkut të ditëve tona.
"Si është e mundur që më pas e gjitha kjo të shpërndahej si një re trumcakësh?" ngrinin pyetjen "ilirofobët", të cilët kundërshtonin në të gjitha pikat, duke mohuar autenticitetin, lashtësinë dhe kohezionin e valës ilire, duke u strukur pas gardhishtes së mbyllur etruske, e cila shihej si e pamundur për t'u marrë.
