Misioni i intelektualit, Johann Gottlieb Fichte

Titulli: Misioni i intelektualit
Origjinali: Einige Vorlesungen über die Biestimmung des Gelherten
Gjinia: Filozofi
Autori: Johann Gottlieb Fichte
Shqipëroi: Armand Dedej
Shtëpia botuese: Pika pa sipërfaqe
Viti: 2011
Fq. 90
Pesha: 0.133 kg
ISBN: 978-99928-4041-3-8

Mbi librin

Është një pikëpamje e gjithëpranuar se çdo shoqëri e ka bërthamën e vet të zgjedhur, elitare, individët që kanë si mision etik e moral përmbushjen e borxhit ndaj shoqërisë: intelektualët. Ky është subjekti me të cilin merret vepra e idealistit Fichte, njërit nga kokat shtytëse të mendimit gjerman e evropian, që në veprën "Misioni i intelektualit" vatërzon edukatorët e njerëzimit, transformatorët e shoqërisë, timonierët dhe pararojën e masave, denoncuesit e të këqijave shoqërore: intelektualët, të cilët janë pjesë e shoqërisë dhe duhet të jetojnë për të.

Sipas tij, jeta në shoqëri është domosdoshmëri, është kusht i plotënimit dhe përmbushjes, është antipod i të rënit në kundërti me vetveten (f. 33). Në këtë drejtim, duke kaluar nga shoqëria tek organizimi shoqëror, pra shteti thotë se ky i fundit nuk përbën një qëllim absolut, por vetëm një mjet për të kushtetuar një shoqëri të përkryer; qeveria duhet ta bëjë qeverisjen sa më fluide, kurse shoqërueshmëria duhet t'i nënshtrohet ligjit suprem të përputhjes sonë me vetveten: ligjit moral.

Fichte merret edhe me larminë e llojit njerëzor, duke nënvizuar një gjë në të cilën ata janë plotësisht të njëjtë, qëllimi final i tyre: përsosja. Kjo përsosje duhet të kolektivizohet, një përkryerje kjo e vetes sonë falë përdorimit të veprimit të të tjerëve mbi ne dhe një përkryerje e të tjerëve ndërmjet ndikimit tonë mbi ta si qenie të lira (f. 40).

Plotënia në fjalë jetësohet duke e zbehur ndikimin e natyrës dhe duke e forcuar atë të arsyes, duke mos qenë në kontradiktë me veten në lidhje me përcaktimet ndaj vullnetit, duke ia rikthyer shoqërisë atë që ajo ka bërë për ne. Sipas Fichtes, intelektuali nuk është i kufizuar me asnjë periudhë kohore, ai është i përjetshëm: "Vdekja nuk mund ta shkatërrojë veprën time" (f. 57).

Projekti intelektual është i palëkundur, ai e lufton kasaphanën e kozmosit. Për të arritur ta aplikojë projektin e vet, intelektuali duhet ta përmbushë përkryesionimin etik, duhet të jetë moralisht më i miri i epokës së tij. Vetëm këta njerëz mund t'i çojnë përpara brezat, vetëm ata mund të krijojnë historinë universale të kombeve, që ende nuk kanë lindur (f. 72).

Intelektualët janë kategoria që të vërtetën e kanë zgjedhur si bashkëshorte të tyre, që "janë lidhur me të në jetë a vdekje, që e mbrojnë atë kur kundërshtohet nga të tjerët, që e mbrojnë publikisht kur përdhoset dhe fyhet, që durojnë në emër të saj urrejtjen e fshehur me dinakëri nga të mëdhenjtë, qeshjen torollake të budallait dhe ngritjen pasionante të shpatullave të meskinit" (f. 73).

Fichte pajtohet me Rousseau-në se shtresa intelektuale përfaqëson si burimin ashtu edhe bazën e çdo mjerimi dhe korrupsioni njerëzor. Ndërkohë lidhur me të këqijat e kohës në të cilën ka jetuar ai ankohet përmes klithmës: "O Providencë e përjetshme, pse më ke bërë të lind në mes të njerëzve? E nëse duhej të lindja pikërisht në gjirin e tyre, pse më ke dhënë këtë ndjeshmëri dhe këtë parandjenjë të pandalshme ndaj diçkaje më të mirë dhe më të lartë?

Në të kundërt do të kisha jetuar i lumtur bashkë me ta." (f. 81) Fichte ua thotë troç mendjeve të kulluara se sa më fisnikë dhe të mirë që janë, aq më të dhimbshme do t'i kenë përvojat që i presin (f. 88), por s'ka vend për deprimim, aktivizëm para së gjithash: "Është një sjellje prej çupëline të qëndrosh pasiv dhe të ankohesh për korrupsionin e njerëzve pa bërë gjë për ta pakësuar atë".

"Të veprosh! Të veprosh! Për këtë kemi ardhur në këtë botë" – thotë gjermani mendjenditur, duke përmbyllur këtë vepër koncize e porosimadhe me fjalët: "... të gëzohemi nga fakti që detyra jonë është pa fund!" Gëzohemi ose shqetësohemi nga detyrat? Kjo është pyetja! Nëse merr përsipër detyrë, ke mundësi për ta kryer dhe për t'u lumturuar, nëse jo, e privon veten nga ekzaltimi i detyrëkryerjes, mbetesh të jetosh pa qëllim e pa mision. Tretesh dhe humbesh si shkrimi mbi ujë, s'ke mundësi të bëhesh i përjetshëm në këtukohë dhe tejhapësirë.

Marrë nga Shenja