Titulli: Sytë e Sofisë
Origjinali: Sytë e Sofisë
Gjinia: Roman
Autori: Nasi Lera
Shtëpia botuese: Toena
Viti: 2011
Fq. 385
Pesha: 0.301 kg
ISBN: 978-99943-1-739-4
Mbi librin
Figurat stilistike, rrëfimi që të lë gjithmonë në pritje të diçkaje tronditëse, imtësia e zgjedhjes së fjalëve, dialogët e kursyer, personazhe për të cilët dimë aq pak së jashtmi, por aq shumë për brendinë e tyre. Metaforat domethënëse si ajo e qenit të verbër; e shenjtes Sofi që i kanë nxjerrë sytë; e dëborës që duket sikur bie për të mbuluar çdo gjurmë e çdo fjalë, e rrugëtojnë mendjen e lexuesit në labirinte nga të cilat duket se duhet të gjejnë çelësin për të dalë. Në qoftë se do të duhej një fjalë për ta përshkruar këtë roman do të ishte: tronditës.
E tillë është historia e mësueses Sofi e gjendur e vetme, vejushë në këtë qytet të harruar e të mbuluar nga bora. E tillë është historia e Andreas kthyer nga Parisi në një realitet të cilin duket se e kishte harruar. Tronditëse janë verbimi i qenit, vrasja e tij; rrëmbimi i vezëve të zogjve të lejlekut dhe zëvendësimi me vezë të ziera, derisa ai vdiq aty i mbuluar nga bora; reagimi i banorëve përpara vrasjes së një vajze të re etj. Në një qytet të vogël ngërthehet e gjithë jeta e shqiptarëve.
Romani rrëfen për një qytet të Shqipërisë i paidentifikuar, ose i identifikuar me emrin qyteti H. Që në fillim autori na prezanton me dy personazhe që i lidh pashmangshmërisht vetmia e tyre: burri dhe qeni. Janë vitet e tranzicionit ku papritur personazhi kryesor e gjen veten në vendlindjen e harruar: H, në shtëpinë ku prindërit e tij kanë kaluar të lumtur jetën e tyre dhe ku ai duket se është i arratisur prej Parisit prej një kërcënimi misterioz. Rrugët e kryqëzojnë me Sofinë, mësuesen e bukur të qytetit të vogël e cila mbart dhimbjen e humbjes së të shoqit. Ky qytet i vogël, i heshtur e monoton fsheh mistere të cilat autori i zbulon dalëngadalë.
Fragment nga libri
Drithërima që ndjeu pak më parë u përsërit më e fuqishme. Dhe ata nuk po ia ndanin vështrimin njëri-tjetrit dhe, për një çast, humbën në thellësinë e tyre. Dhe ai ishte një çast kur çdo lëvizje ngrinte në një pikë të vetme. Lulet e bardha të kumbullave të egra ishin të vetmet që lëkundeshin jashtëkohe në hapësirë. Dhe, papritmas, Sofisë iu duk sikur dëgjoi një fëshfërimë të druajtur në qelqet e dritareve.
Ajo e njihte atë fëshfërimë që fëmijë, por nuk guxonte të kthente kokën, sepse nuk donte që fëshfërima të ishte vetëm brenda saj. Por nuk i bëri dot ballë tundimit dhe ktheu kokën dhe vështroi nga dritarja. Pastaj u çua me vrull dhe eci drejt saj. Disa flokë të rrallë dëbore rrëshqitën mbi qelq. Dhe kishte filluar dëbora e parë.
- Po bie dëborë! - tha Sofia dhe u kthye nga Andrea.
Edhe ai u çua me zhurmë nga karrigia dhe u hodh drejt dritares. Dëbora binte mes fashës që hidhte drita, e rrallë, e lehtë, e frikësuar.
- Dëbora e parë që po shoh këtu, - dëgjoi Andrean.
Zëri i tij i përkëdheli flokët. Dhe, pa e kuptuar, Sofia mbështeti shpinën pas gjoksit të Andreas. Ai e rrethoi me krahët e tij dhe e shtrëngoi fort. Pastaj e ktheu nga vetja dhe Sofia mbylli sytë para se ai ta puthte. Dëbora e parë ngatërrohej në sytë e saj të mbyllur me petalet e bardha të kumbullave të egra.
Mbi autorin
Nasi Lera u lind në Korçë, ku mbaroi shkollën e mesme, ndërsa studimet e larta i kreu në Universitetin e Tiranës, në degën gjuhë-letërsi shqipe. Ai tërhoqi vëmendjen e lexuesve dhe të kritikës që në tregimet e para për nivelin e tyre të lartë artistik. Veprat e tij u vlerësuan menjëherë me çmime në konkurset kombëtare si dhe me "Çmimin e Republikës".
Disa prej tregimeve të Nasi Lerës u përkthyen në bullgarisht, rusisht, hebraisht, italisht, frëngjisht, gjermanisht, anglisht. Ai ka botuar këto vëllime me tregime: "Bora e fundit", "Era e pishave", "Nisemi, djema", "Ditë nga ky shekull", "Sytë e dashurisë", "Treni ecte drejt dëborës", "Duaje emrin tënd", "Ulërima e heshtur", si dhe romanet: "Gjaku i prillit", "Të jetosh kohën", "Orët e qytetit të vogël", "Balada e vetvetes", "Nata e premierës", "Ngjallja e diktatorit", "Ana Zh.", "Njeri pa stinë". Romani "Sytë e Sofisë" është romani i tij i nëntë.
Një vend të madh në krijimtarinë e shkrimtarit zënë përkthimet e autorëve nobelistë si E. Heminguej, A. Kamy, J. Saramago, G. G. Marquez, A. Zhid, Le Clezio, M. V. Llosa, J. Kavabata, Kenzaburo Oe, si dhe të autorëve të mëdhenj si M. Kundera, M. Duras, M. Turnie, Akutagava, S. de Bovuar, M. Gallo, D. Merezhkovski etj.
