"Historia e gruas së fotografit” është emri me të cilin e njohin të gjithë, ato pak herë që e përdorin, por, në të vërtetë, ajo është edhe historia e vetë fotografit, ose më saktë, është historia e teorisë së tij mbi rëndësinë e gjërave të vogla.
Përrallat e treguara nga Mitrush Kuteli përbëjnë pjesën më të rëndësishme të letërsisë shqiptare, një frymëzim për një numër të madh veprash të tjera letrare që pasuan përgjatë dekadave. Tregime të Moçme Shqiptare përbën një klasik të të gjitha kohërave.
Për shumë vite me radhë Enver Hoxha i imponoi historisë versionin e tij. Ai rezulton i paturpshëm për t'i transformuar ngjarjet, për t'i fshirë ose zhdukur personazhet dhe për të ngritur në histori një protagonist të vetëm: atë vetë.
Duke lexuar "Prillin e thyer" kuptohet lehtësisht përse dhe me çfarë force Ismail Kadare është pasionuar për tragjedinë dhe për dy përfaqësuesit më të shquar të saj, Shekspirin dhe Eskilin. "Miku, besa dhe gjakmarrja janë rrotat e mekanizmit të tragjedisë antike, dhe të futesh në mekanizmin e tyre është të shikosh mundësinë e tragjedisë."
Titulli: Ngjyra mbi detOrigjinali: Ngjyra mbi detGjinia: PoeziAutori: Alban BalaShtëpia botuese: IdeartViti: 2008Fq. 136Pesha: 0.18 kgISBN: 978-99956-29-02-1
Fragmente nga libri
Kënga e parë
Mbi zemrën time e vije kokën.Dhe pulsi im ish një përrallëQë s'e besove kurrë.
MahnitemSi s'përgjakeshe me aortën timeTek ndillje fëmijërinë në një lojë litari.
Dashuria është yll për të kuptuar largësitë,Është vullneti i vetmisë, që nevojit harrim,Shkallarja e zjarrit përgjatë brinjëve, kordëE fytit pa ajërShiMbi errësirë.
Pastaj ishe fshehur si ylli nën retëE vullkanit që harrova ndezur,Kishe ikurSi ujrat shkojnë në det të kthjelltëPër të vdekur...
Kënga e dytë
Jetoj. Iki. Vdes prej një fjaleDhe rilind nën lëkurë së bashku me djersën.Në trupa të huaj këndoj këngë pa kuptimPër dashurinë.
Por kënga është tjetër.
Çdo trup është një vegël që këndon;Njeriu i vuan të gjitha.Atëherë vdes dhe ylbereBëhen gjërat që desha.
Plot sy është minuar jetëjeta ime.Duart i kam mbushur me lamtumira.Zëri më dridhet si një fishkëllima
Fëmije.
Nuk këndoj dot më.Nuk qaj dot më.
Ç'ëndërr kërkoj në ty, o pjekëgjata? Të qënët bashkë, mate qetësie; Harresë bote, kopshte plot me hie. Të qënët vetëm e të larga dhata. Endër të thellë si s'e jep dot nata, As gaz as helm, po gjerësi të qetë. Gurrë të verës ku të shuaj etë; Çdo gjë që humba e çdo gjë që pata...
E gjithë lënda poetike, por edhe shkrimet e tjera janë marrë nga botimet e para, më të hershmet, duke ruajtur origjinalitetin e tyre dhe, aty ku është parë e nevojshme. është bërë edhe shpjegimi i fjalëve e shprehjeve me përdorim më të rrallë.
Unë jam loti
Ti je syri
Jam pranë teje
Për të zbutur dhimbjen
E në të vërtetë
Bie poshtë
Për t’u shfaqur në fytyrën e një tjetri
Unë jam syri
Ti je loti
Sikur të kishim pritur edhe pakNdoshta?Sikur të mos kishim pasur kaq guximNdoshta?Sikur të mos e pranonim distancën si konceptNdoshta ti tani?Nuk do të dalloje atë që rri pranë teje
Autorja triumfon artistikisht me veprën e saj falë lirisë së egos që ka, jeton diku ku nuk ka smirë, egoizëm, vrasje, kriza, ajo bën jetën nën mbretërinë e pakushte të pasionit, diku në thellësinë e natyrës njerëzore, ku s'ka ideologji as diktaturë, kah nuk ka qarkulluar bibël as kuran.
Autori ka pranëvënë si një "urdhër" superior e me një renditje të përkryer jetësore, korelative e perspektive para gjërave më të shenjta të njeriut, si Lirisë, Zgjimit, Bukurisë, Lisit, apo Proverbave shqipe, Robërisë, Vetmisë, Kaosit etj., fjalën prozaike "tirani" ose "gjithëpushteshmëri", që përdoret në leksikun e zakonshëm e aktiv, si sundim absolut e...
Marga qëndis si nikoqire e mirë një oqean të thellë ritmesh e ndjenjash, duke ia dhuruar lexuesit me forcën dhe delikatesën e gruas. Ajo end ngadalë, vargje pa bujë, shpesh herë e mbyllur brenda guaskës intime, ashtu si zogjtë thurin me art majë pemëve të larta foletë e tyre, për të qenë më pranë yjeve dhe qiellit.
Poezitë nuk vijnë thjesht si përjetime të çastit apo çlirime spontane të shpirtit, por të strukturuara sipas një mendimi poetik të qartë, me një vetëdije autoriale të qëndrueshme dhe të qëllimshme.
Për Frederik Rreshpjen, një nga poetët e rëndësishëm shqiptarë të shekullit XX, gjithçka ka qenë e vonuar. E tillë, e vonuar, ka qenë hyrja dhe njohja e tij në letrat shqipe, pastaj rikthimi, më saktë njohja e dytë, pas fatkeqësisë komuniste, që ka qenë në radhë të parë fatkeqësia e tij.
Rexhep Ferri ecën drejt të qenësishmes brenda baraspeshës së masave, të elipsave, të lëvizjeve që kryqëzohen. Ai e ka ndjeshmërinë dhe dhuntinë për të përdorur kështu një gjeometri skajshmërisht të kuptueshme, ku ndeshen, do të thoshim, gravitacionet e tokës dhe të materies...
