Influenca e Perandorisë Austro – Hungareze në ndërtimin e kombit shqiptar, Teodora Toleva

Titulli: Influenca e Perandorisë Austro – Hungareze në ndërtimin e kombit shqiptar 1896 - 1908
Origjinali: La influencia del Imperio Austro – Hungaro en la construccion nacional albanesa, 1896 - 1908
Gjinia: Histori
Autori: Teodora Toleva
Shqipëroi: Admira Nushi
Shtëpia botuese: Dudaj
Viti: 2018
Fq. 496
Pesha: 0.792 kg.
ISBN: 978-99943-0-565-0

Mbi librin

Gjatë shekullit XIX për të krijuar shtetet e veta, kombet etnike luftojnë kundër perandorive, ndërsa gjatë shek. XX shtetet krijojnë kombet politike. Debati rreth çështjes se cili komb është etnik (natyral) apo politik (artificial) nuk pushon, sepse lidhet dhe me një çështje tjetër: sa historik dhe “shtetbërës” është një komb?

Në Ballkan të paktën katër kombe janë politike – kombi shqiptar, kombi turk, kombi maqedonas dhe kombi boshnjak, gjë që tregon qëndrueshmërinë e procesit historik. Prej tyre tri të fundit kanë “etërit” e tyre: Qemal Ataturkun dhe Josep Titon, ndonëse jo të gjithë i quajnë këta “të ligjshëm”.

Në këtë punim dr. Teodora Toleva ka ngërthyer dhe ka zbuluar me zotësi të gjitha aspektet e planeve dhe veprimeve të shumanshme të diplomacisë austro – hungareze, të cilat nxisnin aspiratat kombëtare të shoqërisë së ndarë shqiptare.

Më së shumti, ato plane dhe veprimtari u shërbenin në mënyrë direkte ose indirekte interesave strategjike të kësaj fuqie të madhe në Ballkan. Misioni i Austro – Hungarisë në këtë drejtim është kompleks: asaj i duhej të përballonte një varg faktorësh të jashtëm, të cilët pengonin realizimin e qëllimeve të saj politike (interesat e fuqive të tjera të mëdha në rajon, pozitat e Perandorisë Osmane, aspiratat e shteteve të reja kombëtare në Ballkan), si dhe faktorët e shumtë të brendshëm dezintegrues në shoqërinë shqiptare, të cilat kushtëzonin ndarjen tradicionale të saj dhe zgjimin e vonuar të ndërgjegjes mbarëkombëtare (struktura sociale fisnore, ndarja gjuhësore, copëtimi territorial, mungesa e gjuhës unike letrare dhe e një alfabeti të përbashkët, ndarje në tri fe, prapambetja ekonomike e shpirtërore etj).

Në misionin e vet, Austro – Hungaria e ka shumë të qartë se, për momentin, ndërhyrja aktive në favor të proceseve kombëtare – integruese në popullsinë shqiptare do të luajë rolin kryesor për zhvillimin dhe konsolidimin e ndërgjegjes kombëtare ndër elitën shqiptare, si edhe për drejtimin e këtyre proceseve në hullinë e interesave të veta strategjike në Ballkan, duke eleminuar konkurrencën e faktorëve të tjerë të jashtëm që kishin ushtruar dhe ushtronin ndikim mbi shoqërinë shqiptare.

Diplomacia austro – hungareze përdor standard të dyfishtë në të njëjtat procese: shfaqjet e largpamësisë dhe progresivitetit në konceptet politike, energjia dhe resurset jo të pakta që perandoria shumëkombëshe investonte në zhvillimin dhe forcimin e ndërgjegjes bashkëkombëtare në një popull të vogël, i cili gjendej jashtë kufijve të saj dhe njëkohësisht shtypja e ashpër e aspiratave dhe veprimeve nacionalçlirimtare të popujve të vegjël të sunduar brenda kufijve tërritorialë të Austro – Hungarisë.