Njeriu që shiti hijen, Adelbert von Chamisso

Titulli: Njeriu që shiti hijen, historia e çuditshme e Peter Schlemilit
Origjinali: Peter Schlemihls wundersame Geschichte
Gjinia: Filozofi
Autori: Adelbert von Chamisso
Shqipëroi: Jonila Godole
Shtëpia botuese: Zenit
Viti: 2009
Fq. 104
Pesha: 0.132 kg
ISBN: 978-99956-717-7-8

Mbi librin

Ndërsa te Goethe motivi i djallit është më gjithëpërfshirës, duke i rrëmbyer Faustit shpirtin dhe pozicionin shoqëror, te personazhi i Chamissos, djalli merr pushtet vetëm në planin horizontal (social) përmes blerjes së Hijes, pa e prekur planin vertikal (shpirtin).

Ai humbet Hijen, sozinë, Tjetrin e tij, por nuk bën një pakt të dytë, jo pse zoti John e paralajmëron në fund, i shpërfytyruar në xhepin e djallit të veshur me gri, as nga frika e mallkimit të Zotit, por sepse ndjen neveri.

Elementi surreal i Hijes këtu përforcohet nga cilësia e tij estetike: hije e bukur, e shkëlqyer, e pastër, e urtë, apo Hije paksa e zbehtë apo e gjerë. Schlemihl nuk e merr më mbrapsht hijen, që është e kuptueshme nëse mbajmë parasysh ambivalencën simbolike të Hijes.

Hija simbolizon nga njëra anë vlerat kallpe që kërkohen nga shoqëria, pa të cilat njeriu do të jetonte i izoluar; kurse nga ana tjetër humbja e hijes është një paralajmërim: kush humbet hijen, fare mirë mund të humbasë edhe shpirtin.

Komente mbi librin

"Është e njëjta histori: Wertheri vrau veten, por Goethe jetoi. Schlemihl endet pa hije, një studiues natyre, që jeton veç për veten, grotesk dhe krenar nëpër male e lugina... Schlemihl nuk është një alegori dhe Chamisso nuk ishte dikush që i kishte primare idetë e mëdha; "Vetëm jeta", thoshte ai, "mund të jetë". Pikërisht pse është kështu, ai nuk do ta kishte kthyer kurrë një motiv kaq përrallor, pa pasur përvojë jetësore në një novelë të njëmendtë..."

Thomas Mann

"Kjo përrallë e çuditshme, që përmes papërcaktueshmërisë së saj pikante u fiton zemrat të gjithëve, bën pjesë në ato gjetjet e lumtura, vlera dhe kuptimi i të cilave kërkon poetikën në filozofi dhe filozofiken në poezi."

Joseph von Eichendorff

"Historia e Schlemihlit është historia e jetës së paranojakut, më fjalë të tjera e një njeriu që për hir të një ngjarjeje çfarëdo, ndërgjegjësohet njëherazi për vogëlsinë e tij, por njeh në të njëjtën kohë edhe mjetet, diçka që bota përgjithësisht e harron."

Ernst Ludwig Kirchner

Mbi autorin

Lindi më 30.1.1781 në kështjellën Boncort në Champagne dhe u arratis gjatë Revolucionit Francez bashkë me prindërit drejt Gjermanisë. Chamisso shërbeu në oborrin perandorak prusian në Berlin dhe ndoqi karrierë ushtarake në vitet 1798 – 1807 në ushtrinë prusiane.

Nga viti 1804 deri më 1806 ishte bashkëbotuesi i Almanakut të Gjelbër (Grunen Almanachs). Në rrethet letrare të Berlinit, Chamisso ishte mysafir i mirëpritur, ku përveç të tjerash gëzoi edhe miqësinë e shkrimtarit tjetër fantastik E.T.A. Hoffmann, i cili me tregimin e tij "Aventurat e natës së vitit të ri" apo me rrëfimin "Historia e shëmbëlltyrës së humbur" ofroi një replikë ndaj Schlemihlit.

Chamisso vdiq më 21.8.1838 në Berlin duke lënë si trashëgimi të vyer përveç veprave të tij letrare, edhe një sërë botimesh shkencore në lëmin e botanikës dhe gjallesave të rralla. Por vepra më e njohur e Chamissos mbetet padyshim novela "Historia e çuditshme e Peter Schlemihl", në të cilën ai përpunon edhe një herë një sërë motivesh të njohura: Qesja e Fortunatit që lëshon pareshtur monedha të arta; çizmet shtatëmilëshe; dhe sidomos motivin modern dhe aktual atëherë pas "Faust"- it të Goethes: pazari me djallin.