Fjalor dialektor, Pano Tase

Title: Fjalor dialektor, me fjalë e shprehje nga Jugu i Shqipërisë
Original: Fjalor dialektor, me fjalë e shprehje nga Jugu i Shqipërisë
Category: Linguistics
Author: Pano Tase
Publisher: Çabej
Year: 2006
Pgs. 306
Weight: 0.369 kg
ISBN: 978-99927-33-75-6

Mbi librin

Ky fjalor besohet të jetë vjelë kryesisht nga këngët iso – polifonike të Shqipërisë së Jugut; pra, për sendërtimin e tij, Tase ka zgjedhur të transkiptojë më së shumti formën e kënduar të fjalës shqipe. Ç'vend mund të zërë kjo formë në tërësinë e mjeteve fjalore të shqipes?

Shpesh thuhet se shqipes së sotme i është mpakur melodia; mirëpo veç këtij problemi estetik, ka rëndësi të kuptohet fakti se tëhuajësimi apo vrazhdësia kanë përcaktuar deri diku dhe refraktarizimin e mjeteve të shqipes letrare kundrejt çdo mjeti tjetër që nuk i nënshtrohet plotësisht sistemit normativ.

Rikthimi i bukurtingëllimit në shqipen letrare përmes zbutjes së kësaj vrazhdësie do të thotë, në terma të gjerë gjuhësorë, edhe rizgjim i shqipes së brendi. Botimi integral i "Fjalor dialektikor", përveç risive që sjell në fjalë, i cili është trefishi i Fjalorthit të Ri të 1941, ofron edhe një visar shumë të çmuar etnolinguistik.

Në të renditen, të ndara qartë dhe pastër nga hartuesi i tij, urime të ndryshme si ato për dolli, urime për lindje; ngushëllime, mallkime, pendime pas mallkimit, fjalë fyese e sharje për cene trupore, përkëdhelira, kanosje, gjëegjëza, njësi frazeologjike dhe proverba. Fjalor dialektor nuk do konsideruar thjesht si një përshfaqje e një vlere arkivore, por si shtim i lëndës shqipe që u ofrohet përdoruesve të sotëm.

Mbi autorin

Pano Tase (1903 – 1978) nga Lëshica e Përmetit u rrit në një mjedis atdhetar. Shkollën fillore e ndoqi në fshat. Në moshën 15 vjeçare emigroi në Turqi dhe u vendos në Stamboll, ku kreu gjithfarë punësh. Veç gjuhës greke e turke, mësoi edhe frëngjisht, italisht e rusisht, si dhe përfitoi edhe njohuritë bazë të anglishtes dhe armenishtes.

Kjo larushi sistemesh gjuhësore nxiti pasionin e tij për të njohur mekanizmin – gjuhë në përgjithësi dhe atë të shqipes në veçanti. Në fillim të viteve '30, pas 12 vjet kurbeti, u kthye në Shqipëri ku, pas një qëndrimi të shkurtër në vendlindje, u shpërngul përfundimisht në Tiranë. Sprovat e tij të para studimore në fushë të folklorit dhe etnologjisë u pasqyruan në "Fjalorin e Ri, fjalë të rralla të përdorura në Jug të Shqipërisë".

Në këtë vepër u paraqitën me besnikëri një mori formash të larmishme të ligjërimit që ofronte leksiku i trevës së vet. Që nga Paslufta e deri sa vdiq në moshën 75 vjeçare, Tase ia kushtoi energjitë mendore gjurmimeve dhe studimeve të shumta, që gjenden sot në arkivat në trajtë dorëshkrimesh, njëri prej të cilëve është edhe ky Fjalor dialektor. Në vitin 1998 Tases iu akordua pas vdekjes Medalja e Argjendtë e Urdhrit "Naim Frashëri".