Dasma Tiranse, Alba Kepi

Dy zgjedhje të vështira që përgatisin një tragjedi. Një roman psikologjik turbullues, i shkruar në vetë të dytë, si kërkim ngulmues i fajtorit tek tjetri, krejt i ngjashëm me veten.

Një autor postmodern në një Shqipëri postkomuniste, Çapaliku prek të gjitha zhanret, duke i përzier me mjeshtëri dhe shije, veçanërisht në teatrin e tij.

Në mendje kam, e pezull rri, pak vesë e mbramë, një kërshëri, për ditë që shtojnë, pak dritë të shtojnë.

Një roman biografik kushtuar gjyshes dhe stërgjyshes sime, që nuk i njoha kurrë, por vetëm përmes atyre që më lanë në një ditar. Historia na kthen në shek,. XVIII. Botëkuptimi dhe jeta e grave të asaj kohe përmes dashurisë, luftës, urrejtjes dhe aromave të parfumeve.

"Arkëmorti i ftohtë, solid, ngjyrë pane me një Krisht të hajthëm në kryq, shenjë se kjo vdekje vinte nga një vend i krishterimit, më doli para syve ashtu siç humnera hapet para dikujt në një majëmal. E përshkova me dorë si të isha duke i ledhatuar kryet e lodhur nga pamjet e kaq shumë mjekëve, dhomave spitalore, kundër mimeve të pranëvdekjes, delireve,...

Ky letërkëmbim midis presidentit Ramiz Alia dhe shkrimtarit Ismail Kadare, është botuar së pari në Francë, në fillim të vitit 1991, disa muaj pas vendosjes së shkrimtarit në këtë vend. 

Në këtë mënyrë, ai i jepte luftës për liri dhe për shtet të përqendruar të shqiptarëve, një dimension mbareuropian. Si asnjëherë, epopeja e lavdishme e Kastriotit dhe e popullit të tij u bë kryeshqetësimi i kancelarive europiane. 

Më anë tjetër, pikërisht për aq sa është me vend gjykimi i mësipërm, krijimtaria e tij përbën dështimin më madhështor në letërsinë shqipe të të gjitha kohëve.

Jam përpjekur gjithashtu të parashtroj dhe zgjidhje për problemet e ngritura. Por më e këndshme ka qenë orvatja për të shprishur formën e shkrimeve publicistike, për të gjetur forma të reja shprehjeje, duke ruajtur njëherazi edhe seriozitetin e publicistikës dhe duke sjellë risi me antishkrimet.

Kadare dhe Rugova përballë

Ai kërkon të shkruajë një artikull për gazetën “The New York Times”, menjëherë pas përfundimit të misionit dhe kthimit në qytetin e tij të lindjes; “një qytet mesdhetar që duket sikur jeton i gjithi në një tablo të Monet-së.” Por, ku ta dijë se edhe atje, në qytetin e tij të lindjes, e pret “një tablo e bombarduar”...

Ai përfaqëson pjesën dërrmuese të asaj gjenerate, që pajiset me diploma pak ose aspak të vlefshme dhe, me gjithë utopinë, hidhet në dinamikën e vrullit të jetës, nga ku është i destinuar të dalë i dërrmuar, i shtypur dhe i transformuar.

Nëpërmjet këtij librin do të njihni Besnik Mustafajn dhe të vërtetat e tij të çuditshme, që nis me një vizatim burri për fëmijën e dikurshëm dhe ndalet te fotografia e të sotmes kur fëmijën brenda burrit e ka zbehur shkurtimi i kohës që i është dhënë për të jetuar...

Ky mot s’është i imi me poezinë qafuar ai rri, poezia s’është më e imja, ajo krejt qenien ma mori!

Dëshpërimi i shtyn të vënë në dyshim gjithçka, deri në mënyrën se si funksiononin doktrinat filozofike që ishin origjinë e sistemit. Duke mos iu dorëzuar fatalitetit, ata vihen të ndërtojnë një të ardhme tjetër, këtë herë nisur nga zbulimet më të fundit jo të filozofëve, por të antropologëve.

E ideuar për t’u quajtur në variantin e parë ‘Kënga, lulja e fjalës’, studimi që ka në themel Eposin e Kreshnikëve, Lahutën e Malcis deri te kapërcimet e muzikës sot, mbi të gjitha na tregon se fjala ka rrënjë në jetën shpirtërore të gjithsecilit.