Procesi: 3k/1988, Arbër Ahmetaj

Në një dialog të mprehtë me Europën posthegjemoniste, poeti Rudolf Marku mbetet dishepull i paepur i një shkolle të përveçme; banor malesh dhe anëdetesh, poezia e tij i shmang perspektivat tokësore për të bërë bashk najadat dhe ujqërit. Marku është poet tragjik, por tragjedia nuk është fjala e tij e fundit.

Marta erdhi ndërsa ishim të mbyllur e të izoluar gjatë pandemisë. Filtroi nëpër këto faqe ndërkohë që unë, i shkëputur nga bota, po mësoja të fragmentarizoja gjithçka, po zbuloja doktrinën time personale: të isha esencial.

Kujtimet nga jeta e përditshme në Tiranën e viteve të periudhës para kohës së komunizmit vijnë me një shqipe për t’u pasur zili, herë herë si një album familjar dhe më pas si grimca nga jeta e një fëmije si dhe një meditim mbi diktaturën dhe pasojat që ajo pati në të menduarit dhe të jetuarit.

Në këtë libër, që vjen në 80 vjetorin e tij për lexuesin shqiptar, parakalon një pjesë të vogël, shumë të vogël ngjarjesh nga gjithë ajo jetë e madhe.

Vrapi rrënues i ngjarjeve na kalon para syve si shthurja e një thurime me shtiza, të cilën nuk mund ta ndalosh, derisa Adamit i mbetet vetëm një dëshirë për të cilën qe lutur: “të zinte vend i pari përbri së ëmblës, mamasë së tij të vetmuar, në rreshtin e paplotësuar të varreve familjare”.

Është menduar që, veçanërisht për nxënësit, studentët dhe lexuesit e specializuar, të përfshihet në këtë botim edhe varianti origjinal arbëresh (botimi I, 1836). Botimi shoqërohet me disa vlerësime kritike, që studiues të njohur i kanë bërë veprës dhe figurës së De Radës, si dhe me pasthënie nga studiuesja Lili Sula.

Martesa, dashuria si një ndjenjë e ndaluar që s’mund të shfaqet haptas, guximi për të thyer normat shoqërore, dashuria midis së njëjtës gjini, bohemizmi dhe guximi për të ndryshur ndjenjat e fajit, janë temat që vihen përballë një shoqërie që e ka të vështirë ndryshimin.

Duke njohur edhe krijimtarinë e mëparshme të poetes, kjo buqetë poetike shënon një stad edhe më të arrirë.

Autorja e ka ndërtuar librin me një kompozicion të thjeshtë, ku ngjarjet më të rëndësishme të familjes së saj zënë e vrapojnë t'i zënë vendin njëra-tjetrës. Sigurisht me një qasje tepër të veçantë: me një sinqeritet nga rrëfimtarja për t'u patur zili nga çdo shkrimtar.

Kujtimet përzgjaten edhe pas Luftës, ndërsa autori mbeti në Itali dhe bëri një karrierë të shkëlqyer si inxhinier zbatues dhe kërkues shkencor pranë qendrave kërkimore e laboratorëve të indrustrisë kimike. Gjithsesi, përgjatë kujtimeve e rrëfimeve rrëfyesi mbetet kryesisht në hapësirat e rrëfimit të mbresave e gjurmëve që lidhen me përjetimet intime e...

Poezitë e Velajt botohen gjerësisht në gazeta dhe revista në gjuhën angleze, por jo vetëm. Në vitin 2014, Alisa Velaj ka hyrë në shortlistën e çmimit prestigjoz të poezisë “Erbacce Prize Poetry Award” në Angli. Në fushën e studimeve letrare, Velaj mban titullin shkencor “Doktore e Shkencave Filologjike”.

Një triller psikologjik e social, i cili, me zhvillimin e ngjarjeve, formësohet si një triller politik, ku hijet e së shkuarës shfaqen me gjithë brutalitetin dhe egërsinë e tyre. Heroi i romanit, Franc Kraja, lufton për të vërtetën, nisur nga humanizmi por edhe nga ndjenjat e hershme që ushqen për Janën.