Fonetikë historike e gjuhës shqipe, Eqrem Çabej, pjesa e dytë

Titulli: Fonetikë historike e gjuhës shqipe, hyrje në historinë e gjuhës shqipe, pjesa e dytë
Gjinia: Gjuhësi
Autori: Eqrem Çabej
Shtëpia botuese: Çabej
Viti: 2012
Fq. 112
Pesha: 0.165 kg.
ISBN: 978-99956-35-1-0

Fragment nga libri

Fonetika historike merret me studimin e zhvillimit historik të tingujve, sidomos në një gjuhë. Mund të bëhet fjalë edhe për një fonetikë komparative, krahasuese, që studion zhvillimin e tingujve të një gjuhe në krahasim me gjuhët e afra.

Po ndryshim esencial midis fonetikës historike dhe deskriptive nuk ka, veçse deskriptivja merret zakonisht me gjendjen aktuale të tingujve të një gjuhe, ndërsa fonetika historike merret me zhvillimin historik të tingujve, sidomos midis dy periodave të caktuara të një gjuhe.

Shqipja është gjuhë indoeuropiane, prandaj edhe sistemi i saj fonetik është ai i një gjuhe indoeuropiane. Fonetika historike e shqipes do të studiojë sistemin fonetik të shqipes në aspektin historik dhe krahasimtar, domethënë tingujt e shqipes në zhvillimin e tyre historik dhe njëkohësisht në krahasim me gjuhët e tjera indoeuropiane...

Ndryshimet që pësojnë disa zanore në perioda të ndryshme të gjuhës, si dhe ato që pësojnë bashkëtingëlloret, zbatohen me një rregullsi të madhe. Në një truall gjuhësor ose në një krahinë të tij të caktuar gjithë tingujt ose grupe tingujsh që paraqiten në të njëjtat kushte, zhvillohen në mënyrë të barabartë.

Ky rregull përbën një nga parimet themelore të metodës së gjuhësisë. Përjashtimet që duken nganjëherë nuk janë veçse të dukshme. Ato në pjesën më të madhe rrjedhin prej analogjisë, e cila është një nga faktorët kryesorë që sjellin ndrime fonetike...

Ligjet fonetike nuk kanë atë vlerë universale e të pakusht që kanë ligjet natyrore, prandaj është më mirë të flitet për "rregulla fonetike". Ato kanë kufijtë e tyre të caktuara si gjeografike, si kronologjike, dmth. si nga pikëpamja e vendit, si nga pikëpamja e kohës.