Robert Bërnsi i shqipëruar

Rreth njëqind poezi të tre poetëve të mëdhenj italianë të shekullit XX, Eugenio Montale, Salvatore Quasimodo dhe Giuseppe Ungaretti vijnë në shqip të përzgjedhura dhe shqipëruara nga poeti i njohurshkodran Zef Zorba, njohës e admiruesi të treve.

Disa më kanë thënë se këto poezi mund të bëjnë keq. Ca të tjerë, shpirtra të mirë këta, më kanë thënë se mund të bëjnë mirë; as kjo nuk më ka pikëlluar. Frika e të parëve dhe shpresa e të dytëve njëlloj më kanë çuditur dhe kanë shërbyer vetëm për të marrë vesh se ky shekull i ka çmësuar dhe harruar të gjithë nocionet klasike lidhur me letërsinë.

Kush do t’i ndalojë agresionet, o qyteti im, Kundrejt teje, o perlë e besimeve Kush do ta lajë gjakun nga muri i gurit? Kush do ta shpëtojë Inxhilin? Kush do ta shpëtojë Kuranin? Kush do ta shpëtojë Mesihun, nga ata që e vranë Mesihun? Kush do ta shpëtojë njeriun? O Jerusalem.. o qyteti im.

Poezitë janë kryesisht nga “Divani” e duke qenë së tema e dashurisë mbizotëron tërë krijimtarinë e Rumiut, ajo është dominante edhe në këtë përmbledhje. Aty perfshihen dhjetëra poezi të Rumit, që prekin edhe tema nga metafizika, teologjia, kozmologjia e psikologjia.

Një burrë që i ka njohur shkretëtirat di t'i çmojë puset. Ne duke u vënë puseta apo rubineta puseve, prej praktikës së të jetuarit, kemi harruar përmasën shenjtërore të ujit. Nëse poezia e Les Murray – it vrullon, atëherë bekuar qoftë vrulli jo i rrëkeve të naftës apo fjalëzimeve të kota, por i ndonjë gryke pusi që sapo hapet në zemër të shkretëtirës.

Poezia, dashuria dhe çmenduria futen njëkohësisht në jetën e poetes Alda Merini, një stuhi që e përmbysi, në adoleshencë, deri kur ajo arrin të fitojë mbi të, me forcën e fjalës. Ndërkohë që tregon për vitet e kaluara në spitalin psikiatrik, ajo padit përvojën më të dhimbshme: urdhrin që i jep mjeku që të mos dashurohet.

Në këtë vëllim gjendet edhe "Letra e lamtumirës së poetit", shkruar pak çaste përpara të shtënës me precizion të lartë mbi vete, letër e cila përmbyllet me një post–scriptum që, pa e ndryshuar atë ton vetironizimi dhe sarkazme mortore që përshkon gjithë veprën e vet, fundon me premtimin e një vijimi shkrimi post-mortem.

Poetja Sibel Halimi shkruan për gruan, fati i të cilës në shoqëritë tradicionale e patriarkale është i parathënë.

Kokave dua t'u jap fjalëPor nuk mund t'i detyrojmë fjalëtTë pushtojnë ikonatNuk mund t'i dendim kokatMe fjalë lutjesh e poezi dashurish

Letrarët dhe studiuesit e letërsisë botërore e vërtetojnë këtë thënie dhe për më tepër kjo shprehet qartë te “Gjylistani dhe Bostani”. Vetëm nëpërmjet saj mund të krijosh një përfytyrim të drejtë për personalitetin e Saadiut.

Pas një vëllimi me ese të zgjedhura të J.S. të sjellë gjithashtu nga 'Pika pa sipërfaqe', në këtë botim shqip jepet pothuajse gjithë poezia e tij me përjashtim të pak vjershave që nuk iu nënshtruan aftësive tona në përkthim.

Rubairat janë një nga veprat poetike më të bukura të botës. Janë aq të qarta sa mund të merren vesh lehtë prej cilitdo këndonjësi të zakontë, aq të thella nga kuptimi sa një Rubai vlen disa togje vëllimesh, aq moderne nga mendimet dhe ndjenjat sa na duket që autori i tyre ka jetuar në kohët tona dhe në zemër të Evropës.