Zoti zbret mbi jaseminë, Shqiponja Axhami

Titulli: Zoti zbret mbi jaseminë (kopertinë e trashë)
Origjinali: Zoti zbret mbi jaseminë
Gjinia: Poezi
Autori: Shqiponja Axhami
Shtëpia botuese: Onufri
Viti: 2016
Fq. 134
Pesha: 0.354 kg.
ISBN: 978-9928-226-24-2

Koment nga Agron Tufa

"Gjuha është shtëpia e Qenies dhe në të bun njeriu". Mendimtarët dhe poetët – janë ruajtësit e kësaj banese. Duke u reduktuar sa më thjesht këtë postulat të filozofit gjerman, Martin Hajdeger, shtrojmë kështu problemin e vetëhapjes së njeriut përmes ligjërimit artistik.

E theksoj fort, se misteri i kësaj vetëhapjeje është, para së gjithash, një privilegj i veçantë i poetëve. Dhe një vetëhapje e tillë e misterit të Qenies ndodh veçse në Gjuhë. Dhe jo në gjuhën shkencore, por në gjuhën poetike; në gjuhën e poezisë. Mendimtarët dhe poetët janë ruajtës (sogjetarë) të kësaj bujtine të qenies.

Qenia ende pret momentin e saj, gjerkur ajo të bëhet objekt i mendimit njerëzor. Por, që ta dëgjojë qenien përmes reflekseve të ekzistencës, poetit i duhet si minimum t'i jepet, t'i dorëzohet pushtetit të gjuhës, si parakusht për të qenë i lirë, sepse vetëm kështu poeti është në gjendje të receptojë të vërtetën në tërësi dhe të vërtetat e tij, në veçanti.

Si Liria, ashtu edhe e Vërteta janë dhunti të Qenies, e cila i hapet, siç thamë, ligjërimit artistik të poetit. Poezia në thelb ka punë me sqarimin e vetvetes së lënduar, të kërcënuar, të margjinalizuar e në daçi – të tjetërsuar – në raport me Lirinë dhe të Vërtetën, si dy instanca që intensifikojnë të ashtuquajturin monolog lirik.

Ky postulat, kuptohet, nuk është gjithëpërfshirës, as universal, por ka vend të padiskutueshëm për tipin e poezisë monologjike e konfesionale, sikundërsa i përket (sipas meje) këtij tipi, poezia e znj. Shqiponja Axhamit.

Poezitë e saj janë të sinqerta, të drejtpërdrejta; ato shpërthejnë menjëherë, që në vargun e parë, që në imazhin zanafillor, por kujdes: nuk është fjala për një sinqeritet vulgar, me çfarë shpesh ngatërrohet cektësia e poezisë, varfëria e idesë, imazhet e shpëlara apo vargjet e ngopura me formula klishe.

Përkundrazi! Shqiponja Axhami është e gjitha një shqisë poetike që orientohet me intuitë dhe instinkt. Duke u rrëkëllyer nga poezia në poezi, kuadri i imazheve të brendshme lëviz në një si film disi të marrtë në të cilit vërtiten, këmbehen, kalojnë në retrospektivë detaje, silueta kohërash, heronjsh e mjeranësh, florë, rreshje, peizazhe e nokturne, kafshë e urbane – të gjitha – njerëz e sende përbëjnë një shirit filmik të ngadaltë e të mundimshëm, herë ngazëllues e herë të ankthshëm, herë kremtues e herë të përzishëm.

Mund madje t'u përcaktosh këtyre poezive një gjendje të përafërt ngjyrimi e drite: muzgu ose agsholi. Poezitë e znj. Axhami, sikundër paraqitet në këtë vëllim, sinqeritetin e kanë në seriozitetin e objektit të ligjërimit poetik, në vektorin e brendshëm të përjetimit, në stilin dhe tendosjen e diksionit të saj në varg.

Në poezinë e saj rreh pulsi dramatik i përjetimit përmes monologun intensiv, që përshkallëzohet deri në oktavën më të epërme të zërit të saj.

Koment nga autorja

Ishin të mbjella të mbara sivjet; mos u habisni pse jam e ngazëllyer gjithmonë mbas të mbjellave. Nëna ime më lindi pas të mbjellave. Kishte kokrra fare misri nëpër mëngët e përvjelura të bluzës kur më lëshoi në shtrojën e vjetër.

Ndaj, ndoshta një pjesë imja mbetet lëndinave, urive, fshatrave. Nuk e di, por në mënyrë të pashmangshme u mbrujt brenda meje ninulla e saj, kënga e saj e dasmave, vaji i vdekjeve, ecja e saj në oborrin e gurtë poshtë një hënëzimi plot yje.

Veshjet e saj me qindra ngjyra endur vekëve. Iku herët. E kështu mes dhimbjes, mallit, në shtëpizën e vjetër që mbante aromën e borzilokut të rrobave të saj, nën muzikën e fyejve dhe të një lahute që i ra deri në vdekje i verbëri i asaj lagjeje, unë nxora prej vetes poezinë. Pranomëni.