Titulli: Elektra (kopertinë e trashë)
Gjinia: Tragjedi
Autori: Euripidi
Shqipëroi: Aristotel Spiro
Shtëpia botuese: Onufri
Viti: 2014
Fq. 120
Pesha: 0.338 kg
ISBN: 978-9928-164-98-8
Koment nga përkthyesi
Ky përkthim u krye falë një rastësie fatlume. Në të vërtetë nuk më pëlqen ta quaj përkthimin tim, por zbulimin e një teksti që ekziston në gjuhë para se të shprehet. Një tekst që qëndron përtej çdo përkthyesi, një provë e transhendencës së kulturave, e konfirmuar me realizimin e një shprehjeje tjetër gjuhësore. Kjo është puna e përkthyesit, të endë atë pëlhurë tekstore me respekt për autorin, por edhe për përkthyesit të cilit i bashkohet teksti i përkthyer rishtas...
Çdo përpjekje përkthimore në përgjithësi është e vështirë, sidomos kur na ndan një largësi e madhe kohore në gjuhë. Por ka pasur dy faktorë të tjerë të rëndësishëm që ma bënë të lehtë këtë përpjekje mundimi dhe ndërmarrje përgjegjësie: afria e madhe me qytetërimin e lashtë grek, që e ndien çdo njeri i orientuar nga vlerat e qytetërimit perëndimor, si dhe ekzistenca e një ndërtekstualiteti – dhe rrjedhimisht e një bashkëtekstualiteti – në të cilin u ndjeva si në mjedisin tim të natyrshëm.
Pas përfundmimit të versionit shqip të Elektrës së Euripidit, që i jepet lexuesit për herë të parë, e ndiej se kumtet që gjejmë në të janë të gjithkohshme dhe mund të mishërohen pagabueshmërisht në formën gjuhësore të shqipes...
Elektra, si çdo vepër e përkthyer, me ardhjen në gjuhën shqipe e zgjeron sot pas rreth 2500 vjetësh hapësirën e saj shprehëse, por si çdo vepër dramaturgjike, quhet e plotësuar atëherë kur ngjitet në skenë dhe realizon qëllimin e vet për të cilin është shkruar, duke u kthyer në një seancë jo vetëm argëtuese, por edhe edukative, ashtu si në skenat e Greqisë së Lashtë.
Mbi autorin
Thonë se kur lindi Euripidi (485 para e.r.), Eskili luftonte kundër persëve në Salaminë, ndërsa Sofokliu ishte një djalosh i ri. Ai rridhte nga një familje e thjeshtë (Aristofani për shembull përmend Klitonë, të ëmën e tragjedianit, si një shitëse zarzavatesh). Jetoi në epokën e artë të Perikliut, në kohën e lulëzimit të letërsisë dhe arteve, duke u bërë edhe vetë shprehës dhe shenjë e kësaj epoke.
Idetë e reja që nisën të shfaqeshin, sidomos ato të sofistëve, zënë vend në veprën e vet. Fryma kritike, polemizuese, ironia janë mishërim i shqetësimeve nga problematika e kohës dhe japin atmosferën e diskutimit publik të atëhershëm. Në veprat e veta ai paraqiti njerëz të zakonshëm që veprojnë në situata të jashtëzakonshme.
Euripidi shkroi gjithsej 92 drama ose 23 tetralogji. Megjithatë, biografët e tij kanë regjistruar 78 vepra dramatike. Prej tij kanë ardhur deri në ditët e sotme 18 tragjedi të plota (Alkesta, Andromaka, Bakët, Hekuba, Helena, Elektra, Heraklidët, Herkuli i zemëruar, Lutëset, Hipoliti, Ifigjenia në Aulidë, Ifigjenia në Tauridë, Joni, Medea, Oresti, Resi, Trojanët, Vrasëset), dy tragjedi fragmentare (Arkelau, Belerofonti) dhe një dramë satirike (Ciklopi).
Euripidi ishte një figurë shumëplanëshe: përveç dramaturgjisë, ai u mor me pikturë, filozofi, poezi, muzikë dhe dashuronte detin. Ai ishte tip i mbyllur dhe kishte pak miq, por të rëndësishëm. Adhuronte Demokritin, Heraklitin, ndiqte bisedat filozofike të Anaksagorës, Prodikut dhe ishte mik i Protagorës, ndërsa me Sokratin e lidhi një miqësi e gjatë.
Idetë e veta politike nuk i shfaqi drejtpërdrejtë, por nëpërmjet veprës së vet. Në jetën private provoi shumë pikëllime. Gruan e parë, Kerinën, e ndau për imoralitet. Por gruaja e dytë, Melitoja, ishte më imorale se e para dhe e braktisi vetë. Kishte katër djem, nga të cilët njeri iu vra.
Pjesën më të madhe të jetës e kaloi në Athinë. Megjithëse prania e tij në skenë zgjati rreth pesë dekada, vetëm katër herë fitoi vendin e parë. Vitet e fundit i kaloi në Maqedoni, pranë pallatit mbretëror të mbretit artdashës, Arkelaut, prej të cilit pranoi shumë nderime. Euripidi vdiq aksidentalisht më 406 para e.r.
Sipas një legjende, tek po ecte rrugës, një lukuni qensh iu vërsul dhe nuk mundi t'u mbijetonte plagëve të kafshimeve. Arkelau i ngriti një varr madhështor dhe nuk pranoi t'ua kthente athinasve eshtrat e tij. Megjithatë, edhe athinasit e nderuan duke i ngritur një cenotaf të madh dhe një shtatore bakri.
