Kambana e qelqtë, Sylvia Plath

Titulli: Kambana e qelqtë
Origjinali: The bell jar
Gjinia: Roman
Autori: Sylvia Plath
Shqipëroi: Davjola Ndoja
Shtëpia botuese: Pegi
Viti: 2017
Fq. 258
Pesha: 0.349 kg.
ISBN: 978-9928-248-26-8

Mbi librin

Esteri është një studente e shkëlqyer, një vajzë e bukur dhe e talentuar, por ajo po fundoset pak nga pak, fshehurazi e për arsye që as vetë nuk i ka krejt të qarta. Në kryeveprën e saj të njohur e të gjithëkohshme, Sylvia Plath, tinëzisht, e tërheq lexuesin brenda shkatërrimit të Esterit, dhe e bën me një forcë të tillë, sa marrëzia e saj bëhet e prekshme, e vërtetë, pothuajse racionale. Ky depërtim i thellë në skutat më të errëta e më pikëlluese të psikikës njerëzore, është një nga arritjet më të jashtëzakonshme të letërsisë.

Fragment nga libri

- E di çfarë është poezia, Ester?
- Jo, çfarë është?
- Një grimcë pluhuri.

Dhe sapo ai niste të buzëqeshte me një pamje krenare, unë do t'ia ktheja: "Ashtu janë kufomat që hap ti. Ashtu janë njerëzit që ti kujton se po shëron. Ata janë pluhur si pluhuri vetë. Për mua, një poezi e mirë jeton ku e ku më shumë sesa qindra prej atyre njerëzve të marrë së bashku".

Komente mbi librin

"Te "Kambana e qelqtë", Sylvia Plath ka përdorur në mënyrë të shkëlqyer një nga teknikat më të rëndësishme të realizmit, atë që kritiku rus Shklovsky e ka quajtur "defamiljarizim". Realizmi i vërtetë e defamiljarizon botën tonë, kështu që ajo ngrihet nga pluhuri i së zakonshmes dhe del sërish në pah.

Kjo është krejtësisht e kundërta me atë realizmin kallp që na e paraqet botën si diçka të parë dhe të njohur me mijëra herë, të cilën jemi përherë të gatshëm ta pranojmë. "Kambana e qelqtë" është një roman në të cilin autorja rrëfen ngjarjet e jetës së saj në moshën 20 vjeçare; orvatjen e saj për vetëvrasje dhe rikthimin në jetë me paterica.

Është një roman i jashtëzakonshëm, po aq i hidhur dhe i pamëshirshëm sa dhe poezitë e saj të fundit... Fitzgerald – i e kishte zakon të thoshte se ai shkruante me "autoritetin e dështimit" dhe kjo ishte e vërtetë, sepse ky fakt ishte burim fuqie në veprat e tij më të vona.

Mirëpo "autoriteti i dështimit" nuk është veçse një hije e zbehtë në krahasim me "autoritetin e vetëvrasjes", siç ndihet në veprat "Ariel" dhe "Kambana e qelqtë" të Plath – it. Dhe kjo jo ngaqë Sylvia Plath, duke i dhënë fund jetës së saj, u dha lexuesve shkasin makabër për t'u interesuar për veprën e saj, ndonëse pa dyshim është pjesërisht e vërtetë, por ngaqë ajo e dinte që ishte Lady Lazarus.

Veprat e saj nuk na erdhën pas vdekjes. Ato u shkruan pas vdekjes. Midis vetëvrasjeve, Plath – i shkroi romanin e saj të vetëm dhe poezitë e "Arielit" si ndër ethe, si një njeri që mbahej në jetë me paterica dhe e dinte që ato po thyhesin. A duhet të jemi mirënjohës për gjëra të tilla? A mund ta pranojmë çmimin që pagoi për atë që na fali? A është vërtet art vdekja?..."

The New York Times

""Kambana e qelqtë" nuk është vetëm një klasik i letërsisë (megjithëse ishte kaq i pakohë për periudhën kur u shkrua), por është edhe një roman që do të vazhdojë t'u flasë njerëzve gjithmonë, pasi rrëfen për probleme dhe cene klasike të natyrës njerëzore, të cilat do të ekzistojnë jetë e mot."

The Guardian

"Plath – i ilustron standardin e dyfishtë mes burrave dhe grave duke e ndotur librin me burra të vrazhdë, injorantë e të pazotë, por që gëzojnë liri të cilat gratë as nuk i ëndërrojnë."

The Telegraph

"... Plath – i qe e vetmja që e vështroi me vendosmëri çarmatosëse Gorgonën... u përball syhapur me të vërteta që brezi i saj nuk donte t'i shihte."

The Independent