Titulli: Orlandi i çmendun, vëllimi i parë dhe i dytë
Origjinali: Orlando furioso
Gjinia: Poemë
Autori: Ludovico Ariosto
Shqipëroi: Guljelm Deda
Shtëpia botuese: ISKK
Viti: 2013
Fq. 1540
Pesha: 1.748 kg.
ISBN: 978-9928-168-07-8
Koment nga përkthyesi
I tanë Ariosto asht në këtë kryevepër të dytë (mbas Komedisë Hyjnore) të letërsisë italiane. Ky poem kalorsjak heroik – komik asht vazhdimi i "Orlandit Dashunues" të poetit të madh Boiardo. Në dy tubëzat e para të poemit kemi të shenjuem në vija të përgjithshme argumentin që do të zhvillohet gjatë dyzetegjashtë këngëve.
Gratë e kalorësit, armët, dashunitë, punët e sjelljet e njerëzishme, veprat guximplote, që ndodhen kur Maurët kaluenë detin e i ranë Francës, ai këndon, e Orlandin që prej dashnisë krisi ndër mend e u tërbue faret.
Mbi tri fije kryesore endet e shtjellohet kjo pëlhurë e madhe, në të cilën vijën tue u gershetue shumë fije të tjera shumëngjyrëshe të poemit: lufta ndermjet Lindjes Saraçene e Perëndimit të Europës; dashnunija e Orlandit për Angjelikën e të çmendunit e tij për shkak të saj; dashunija e Rugjerit dhe e Dradamantes, nga të cilët do të rrjedhi shtëpija e Estenseve, së cilës i dedikohet poemi.
Prijs i ushtrive të perëndimit asht Karli i Madh (që lindi në vitin 742 e vdiq në vitin 814 mbas kohës së vjetër), ndërsa i Saraçinëve asht Agramanti, mbret i Tunizisë. Rreth këtyne dy figurave qendrore kemi një mori personazhesh të dorës së parë, nga njena anë Orlandi, Rugjeri, Rinaldi, Zerbini, Astolfi, Brandimarti, Olivjeri e tjerë, nga tjetra, Rodomonti, Gradasi, Mandrikardi, Ferrahu, Stodilani, Marsili, Sobrini, Tezira e një mori të tjerësh.
Në mes të këtyne burrave të fortë e të guximshëm dalin në pah e shquhen për trimëni të rrallë e të pakundshoqe, dy vasha të reja, të bukra e të ndershme tejet: luftëtarja Brandimarte në fushën e Karlit, e Marfiza n'ate të Agramantit. Por gjatë poemit ndeshemi dhe ndër vasha të tjera që shquehen për urti, besniki, ndërshmëri e vetmohim si janë: Gjinevra, Olimpia, Izabela, e shumë të tjera pastaj, gra e vasha që ngrihen lartë për squetësi, dije e vepra të shkëlqyeshme poezije.
