Shqipëria, përshkrime historike, etnografike, kulturore dhe fetare, Marcin Czerminski

Titulli: Shqipëria, përshkrime historike, etnografike, kulturore dhe fetare (kopertinë e trashë)
Origjinali: Albania, zarysy etnograficzne, kulturalne i religijne
Gjinia: Histori, kulturë
Autori: Marcin Czermiński
Shqipëroi: Leonard Zissi
Shtëpia botuese: Onufri
Viti: 2014
Fq. 352
Pesha: 0.552 kg.
ISBN: 978-9928-186-11-9

Komente mbi librin

"Çerminjski, në mënyrë shumë të goditur, paraqet kompleksitetin e qëndrimeve të shqiptarëve ndaj fesë, normave e rregullave zakonore, duke shmangur relacionet tipike të shkruara nga eksplorues të shekullit XIX, që stereotipizon figurën e shqiptarit. Në botën shqiptare që paraqet Çerminjski ka vend si heroizmi në mbrojtjen e besimit katolik, ashtu edhe ndërrimi i fesë, në dukje i shkaktuar nga arsye të rëndomta.

Me një stil prej tregimtari, duke iu referuar shpesh ngjarjeve dramatike nga veprimtaria e priftërinjve katolikë, Çerminjski merr rolin e predikuesit, por njëkohësisht krijon tregime larg punimeve tipike shkencore apo koreografike. Mënyra e të treguarit të Çerminjskit është ndërtuar sipas një pakti të lidhur e të pranuar në faqet e revistës që ai drejtonte.

Në krijimin e përshkrimeve të zakoneve shqiptare, autori përpiqet t'u shmanget vlerësimeve morale dhe i bën ato vetëm në rastet kur ato janë qartësisht të dënueshme nga pikëpamja e etikës kristiane. Ndjeshmëria e misionarit dhe shqisa e lartë vëzhguese e tij, që përbëjnë veçoritë dalluese të veprave të jezuitit krakovian, marrin një rëndësi të veçantë kur autori paraqet karakteristikat thelbësore të besimit fetar shqiptar, madje ato përbëjnë edhe udhërrëfyesin orientues dhe motivues të veprës që shkroi, duke përforcuar edhe përfytyrimin e tij për fenë...

Në Parathënien e relacioneve nga udhëtimi në Bosnjë – Hercegovinë, botuar në vitin 1899, Çerminjski konfirmon se libri i tij për Shqipërinë, botuar në vitin 1893, ndikoi në rritjen e dukshme të interesimit të polakëve për tematikën e Ballkanit. Tematika shqiptare është pasqyruar gjithashtu në punimet e tjera të Marçin Çerminjskit, që janë botuar pas vitit 1893, ndonëse kryesisht në formën e njoftimeve të shkurtra për praninë e shqiptarëve në Malin e Zi dhe në ishujt grekë dhe përshkrimit të kolonisë shqiptare në afërsi të Zarës kroate.

Vepra e Marçin Çerminjskit, relativisht pak e njohur nga studiuesit europiano – perëndimorë, ndoshta edhe për shkak të gjuhës në të cilën është shkruar, mund të themi me bindje se ajo mund të radhitet si një pasuri nga më origjinalet e albanologjisë botërore dhe, ç'është më e rëndësishme, ajo është krijuar shumë më herët nga veprat e tjera klasike të këtij lloji.

Kështu, zakonet shqiptare janë përshkruar në veprën "High Albania" (Shqipëria e Epërme) të studiueses britanike Edith Durham, që u botua në vitin 1909, ndërsa paraqitja interesante e besimit fetar shqiptar, është bërë vetëm në vitet '20 të shekullit XX, atëherë kur jezuiti italian Fulvio Cordignano botoi punimet e tij."

Tadeush Çekalski, historian polak, autor i shumë veprave për historinë e Shqipërisë, punonjës shkencor në Institutin e Historisë të Universitetit të Jagellonit në Krakov

"Gëzohem që librat e Çerminjskit mbërritën në Tiranë, pra në tokën që e përshkroi autori ynë, një shkrimtar shumë interesant dhe themeluesi i reportazheve misionare polake."

Atë Dr. Bogusllav Steçek, Drejtor i Arkivit të shoqatës jezuite të Provincës Jugore të Polonisë në qendër në Krakov

"Atë Marçin Çerminjski, prift jezuit polak, misionar, historian, redaktor dhe botues, lindi më 7 janar 1860 në qytetin e Glinjskit dhe vdiq më 8 janar 1931 në qytetin e Lvovit. Të dy këto qytete polake sot ndodhen në territorin e Ukrainës. Pas përfundimit të gjimnazit fetar në Krakov, kreu studimet teologjike në Universitetin Papnor Gregorian të Romës, ku mori doktoraturën e filozofisë.

Në vitin 1883 u pranua si prift i liçensuar, ndërsa në vitin 1885 hyri në Urdhrin e Etërve Jezuitë. Nga viti 1889 deri në vitin 1919 ishte redaktor i revistës polake "Misionet Katolike". Si njohës i disa gjuhëve evropiane, ai vendosi kontakte të shumta e të drejtpërdrejta me misionarë fetarë të vendeve të ndryshme të Europës, duke marrë pjesë së bashku me ta në ekspeditat që organizoheshin me misionet fetare.

Një nga misionet e para fetarë të Çerminjskit, ishte edhe misioni që ai ndërmori në Shqipëri në vitin 1892, kohë në të cilën Shqipëria ndodhej nën Perandorinë Osmane. Nga materialet e para të grumbulluara në vend, si dhe ato të shfrytëzuara nga arkivat shkencore, në vitin 1893 Çerminjski botoi librin e parë nga historia e popujve të tjerë me titull: "Shqipëria, përshkrime historike, etnografike, kulturore dhe fetare", i cili konsiderohet si një nga veprat më të rëndësishme të tij.

Në parathënien e librit, autori shkruan se tema e historisë së Kishës Katolike në Shqipëri "është shtjelluar aq gjerësisht, saqë nuk gjendet në asnjë botim tjetër". Ndërkohë, historiani i njohur polak i ditëve të sotme, autor i shumë librave për historinë e Shqipërisë, Tadeush Çekalski, e vlerëson kështu librin e Çerminjskit: "Sipas bindjes sime, ky është një nga librat më interesantë për shqiptarët, botuar në shekullin XIX".

Pas librit për Shqipërinë, atë Çerminjski shkroi edhe libra të tjerë me përmbajtje historike, ndërmjet të cilëve, nga më kryesorët përmendim: "Në Dalmaci dhe Malin e Zi", "Nga Udhëtimet në Bosnjë Hercegovinë", "Nga Greqia dhe Kreta", "Në malin e Athosit" etj."

Leopard Zissi