Në fillim të muajit shkurtit Ministria e Kulturës shpalli Çmimet Kombëtare të Letërsisë 2009.
“Çmimi i Madh i Letërsisë”: Iu dha shkrimtarit Agron Tufa, për librin “Thembra e Akcilit” për stilin postmodern, për risinë e zhanrit të miniaturës, për çlirimin e gjuhës nga klishetë dhe për nivele të larta të shkrimit të shqipes.
“Çmimi Gjergj Fishta” : Iu dha studiuesit Ardian Vehbiu për vështrimin e thellë sociogjuhësor të deformimit të shqipes nën trysninë e dogmës komuniste, duke e vlerësuar për stilin postmodern, nivelin e lartë të shkrimit të shqipes dhe çlirimin e letërsisë nga klishetë.
“Çmimi Faik KONICA“: Iu dha studiueses Floresha Dado për librin “Sfidat teorike të historiografisë letrare” për trajtimin origjinal të temave të rëndësishme të debatit teorik letrar shqiptar.
“Çmimi Fan NOLI”: Iu dha përkthyesit Afrim Koçi për përkthimin në një shqipe të admirueshme të kryeveprës së nobelistit Tomas Mann “Mali Magjik”.
“Çmimi Petro MARKO”: Iu dha shkrimtarit Ben Blushi për romanin “Otello, arapi i Vlorës” për aftësinë e ndërthurjeve rrëfimtare dhe për një këndvështrim të ri në romanin shqiptar.
“Çmimi MIGJENI”: Iu dha autores së re Eir Plasari për romanin “Bërthama”, për përpjekjen e saj origjinale në shkrimin e prozës.
“Çmimi Lasgush PORADECI”: Iu dha poetit Vilson Blloshmi për botimin e plotë të poezive të tij. Ky çmim vlerëson përpjekjet për emancipimin estetik të artit të poezisë duke sfiduar banalitetin e regjimit nën të cilin krijoi.
“Çmimi Jusuf VRIONI”: Iu dha përkthyesit Edmond Tupja për përkushtimin e tij të qëndrueshëm në përcjelljen e vlerave të letërsisë shqipe në gjuhën frënge.
“Çmimi Mitrush KUTELI”: Iu dha shkrimtarit Romeo Çollaku për përmbledhjen me tregime “Për shtegtarët e pak metrave katrorë”, për hijeshinë dhe befasinë e gjuhës e të kompozimit.
“Çmimi At Donat KURTI”: Iu dha shkrimtarit Virgjil Muçi për kontributin në afrimin e lexuesit të ri drejt visareve të kulturës popullore shqipe
Edicioni “Çmimet Kombëtare të Letërsisë” i cili akordon për vlerat më të spikatura në fushën e letërsisë çmimet: “Gjergj Fishta”, “Faik Konica”, “Fan Noli”, “Mitrush Kuteli”, “Petro Marko”, “Migjeni”, “Lasgush Poradeci”, “Jusuf Vrioni”, “At Donat Kurti”, përfaqëson një eveni-ment të përvitshëm, nëpërmjet të cilit vlerësohet krijimtaria letrare, studi-mo-re dhe përkthimore, e cila karakterizohet nga një dallueshmëri e spikatur letrare dhe estetike që i ofrohet editorisë shqiptare përgjatë një viti kalendarik.
Burimi: MTKRS
Studiuesi shqiptar, prof . A. Vinca, sjell mendimin e studiuesit francez J. F. Liotar, i cili e përcakton postmodernizmin si dukuri që “shenjon rregullat e lojës në shkencë, në letërsi dhe në arte, duke filluar që nga mbarimi i shekullit XIX”, siç shihet, duke e shtrirë në një periudhë shumë të hapur historike. Studiues të ndryshëm vendosin për postmodernizmin vitlindje të ndryshme: 1945, 1969, 1970, 1980, por shumica ndalen në vitin e lëvizjeve studentore 1968. Kuptohet që dallimi i këtij kufiri për ta përcakton njëkohësisht edhe mbarimin e modernizmit, prandaj studiuesit argumentojnë edhe me aspekte përmbajtësore apo konceptuale të të dy emërtimeve. Studiuesi kroat P. Pavliçiq e interpreton dallimin mes tyre të lidhur me problemin e intertekstualitetit, këndshikim që e gjejmë edhe në tekstin universitar të A. Tufës, por të argumentuar me mendimin e Derridasë, se “objekti kryesor i postmodernizmit është Teksti me shkronjë të madhe”. Sipas këtij vlerësimi, kufiri mes modernizmit dhe postmodernizmit bëhet më i dallueshëm në vitet ’80, ngaqë në atë periudhë postmodernizmi dhe dekonstruktivizmi “e shpunë historinë te filozofia, ndërsa filozofinë – te poetika”. Si dallim i dytë mes modernizmit dhe postmodernizmit sillet prirja e këtij të fundit për “refuzimin/heqjen dorë nga serioziteti dhe pluraliteti”, duke u lidhur kjo me tipare të shoqërisë postindustriale, kur “malli më me vlerë bëhet informacioni, ndërsa vlerat e mëparshme ekonomike dhe politike – pushteti, paraja, këmbimi, prodhimi – zunë t’i nënshtrohen dekonstruksionit”.
Është veçanërisht e vështirë të përcaktosh saktësisht nëse është vetëm një stacion letrar në rrjedhë apo nëse hapet një tjetër. Jo thjesht se u emërtua nga teoricienë amerikano-veriorë dhe po aty pati mbrojtjen teorike (ShBA), por edhe pse si pasues më të afërt gjenden po shkrimtarë me origjinë apo që zgjedhin të banojnë në kontinentin Amerikan, si Borges, Kalvino, Markez, Nabokov, postmodernizmi mban si origjinë vulën e këtij kontinenti. Sidoqoftë, mund të dallohet një periudhë-kufi ndërmjet modernizmit e postmodernizmit, që shkon nga vitet 1940-1960. Të kësaj periudhe janë vepra-kyçe që hapin rrugën e postmodernizmit, si: The Ricognitions (Mjeshtëritë) e William Gaddis, 1955; The Canibal (Kanibalët) e John Hawkes, 1949; Kopështi i rruginave të bigëzuara i L. Borges, 1941; Lolita e Nabokovit, 1955.
Lulëzimin e plotë letërsia postmoderne e ka në vitet ’60, me kryeveprat e Joseph Heller, Comma 22 (Koma 22), 1961 dhe romani i parë i Th. Pynchon V, më 1963. Suksesi i madh komercial i Koma 22 hapi rrugën e rrëfimit postmodern që do të gjejë ligjësimin e tij të plotë më 1973, me botimin e kryeveprës së Pynchon-it Ylberi i gravitetit, fitues i çmimit National Book Award.
Që këtej, teori sunduese është heqja dorë nga kërkimi i zgjidhjeve të reja dhe kthimi në parim praktik i përsëritjes së gjërave tashmë të njohura e të thëna më parë, rimarrje dhe kombinim ndërmjet tyre, për të ndërtuar tekste dhe vepra nëpërmjet përzjerjes së citimeve. Një shembull i ndërtimit postmodern është romani Emri i trëndafilit i U. Ekos, i cili, siç pohon edhe autori, është një “endje e thurur me tekste të tjera, një giallo citimesh, një libër i bërë nga libra të tjerë”.
Pasi renditen disa nga tiparet themelore të postmodernizmit: intertekstualiteti, pluraliteti dhe ironia, eklektizmi dhe teknika e pastishit, theksohet se postmodernizmi refuzon të jetë mënyrë për të arritur tek e vërteta, madje, nuk pranon ta njohë këtë çështje si problem të tijin. Postmodernistët deklarojnë se teksti nuk pasqyron realitetin, por krijon një realitet të ri, madje, një shumësi realitetesh, shpesh aspak të ndërvarur nga njëri-tjetri.
Gjynah që epitetin “postmodern” e paskëshin merituar vetëm dy çmimet e para.
Në të njejtën frymë, ato të tjerat të paktën të ishin çmuar për frymn e tyre moderne, moderniste, bashkëkohore, hypermoderne…
Me që ra llafi: çka do të thotë postmoderne?