Studime etimologjike në fushë të shqipes, Eqrem Çabej, vol. 6

Ky vëllim shoqërohet me bibliografinë, ku paraqitet literatura e shfrytëzuar. Në të paraqiten ë gjitha monumentet, përfshirë dhe ato që janë zbuluar e studiuar në këto vitet e fundit, që japin në këtë mënyrë më të plotë arkitekturën e kishave të Shqipërisë në shekuj.

Në këtë libër janë paraqitur studime mbi veprat e Aleks Budës, Angelo de Gubernatis, Demetrio Camarda – s, Dom Nikollë Kaçorrit, Dora D'Istrias, Hasan Cekës, Jeronim de Radës, Lef Nosit, Mahir Domit, Margaret Hasluck, Matteo Mandala – s, Maximilian Lambertz, Milan Sufflay – it, Qemal Haxhihasanit, Shaban Demirajt, Shehretit të Delvinës, Tahir Dizdarit,...

Vepra shkencore e tij ka tematikë më të gjerë se e pararendësve. Ajo rrok historinë e periudhave të kaluara të gjuhës e zbret gjer në shkallën moderne. Edhe në tematikë ajo paraqet diçka tërësore, një sistem në vetvete. Ai ndërmori gjurmime të thelluara në fonetikë, morfologji, leksik, etimologji, histori gjuhësore, dialektologji.

Shoqëria jonë me kohë të përshpejtë dhe me kujtesë të dobët, prej disa vjetësh ka shpikur shijen e përkujtimoreve. Ditëlindje të çdo lloji; nga muzika tek letërsia, nga fitoret luftarake tek qytetërimet e harruara, nga figurat politike tek zërat e shkencës, të gjitha, ndjekin njëra – tjetrën dhe herë pas here asnjanësohen.

Pasi "e shpëtoi lëkurën për të mos përfunduar në daullen e ndonjë fanfare komuniste", at Zef Valentini u dërgua në 1946 në Milano, për të marrë drejtimin e revistës "Letture", revistë katolike ose thuajse kishtare, zyrtarisht e ngarkuar me udhëheqjen e kritikës, për Italinë, të prodhimit librar, sidomos letërsisë, dhe që atëherë i kalonte pikërisht...

Synimi i kësaj monografie është analiza e materialit të deritanishëm mbi antropologjinë etnike të shqiptarëve dhe paraardhësve të tyre me përdorimin e metodave bashkëkohore: historiko – shoqërore (vjetërsia e vendbanimeve, institucionet politike që kanë siguruar ekuilibrin social në kohë dhe hapësorë).

Merita në këto dy libra qëndron edhe se, nëse lexuesi mund të nisë e të lodhet nga analiza e fjalëve të vjetra, ai gjen herë-herë midis kapitujve të pandarë disa analiza etimologjike mbi emra dhe toponime të njohura, të cilat e çlodhin atë.

Ai nuk u morr kurrë me politikë militante në Shqipni. Vepra e tij frymëzohej prej qëllimit të naltësimit të klasës intelektuale shqiptare drejt nji koncepti ma t'gjanë të jetës sociale në kultin e rregullit e frymës krenare t'energjive, ngjye në burimet ma t'thella të substancës etnike.

Prej më shumë se pesë dekadave ai nuk ka reshtur së mbledhuri fjalë, këngë dhe duke zbuluar e gjurmuar të folmen dhe shpirtin e arvanitësve Albanologu grek ndoqi traditën më të vyer të albanologjisë dy shekullor në Greqi, duke i bërë shërbime të çmuara shkencës dhe oririgjinës dhe identitetit kombëtar shqiptar.

Niko Stylos, edhe ai arvanit, jo vetëm që nuk beson se arvanitasit janë të ardhur nga Shqipëria në Mesjetë në Greqi, por ato janë autoktonë atje dhe ka bindjen në të kundërtën e ndodhur në Lashtësi. Ilirët në viset e Shqipërisë e kanë prejardhjen nga Thiva e Beotisë.

Për Mustafa Krujën objekti dhe metoda e punës u diktuan drejpërdrejt nga gjendja konkrete e gjuhës shqipe dhe nga kultura e saj shkrimore. Për shqipen kish rëndësi jetike të rindërtohej zinxhiri i saj evolutiv.

Franz Baron Nopcsa njihet si një prej albanologëve më të shquar për vrojtimet, përshkrimet, analizat e krahasimet e kulturës së jetës shqiptare. Ky libër sjell edhe një aspekt të studimit të tij esencial për kulturën materiale të shqiptarëve, të cilët ai i kishte vizituar, njohur e analizuar prej së afërmi dhe me nge.

Vepra e Kupitorit, "Studime shqiptare", është sa historike dhe filologjike. Në pjesën e parë është paraqitur mendimi shkencor i kohës deri në shekullin XIX – të, për prejardhjen e gjuhës dhe etnisë shqiptare.

Folklori dhe folkloristikaVështrim në folkloristikën shqiptareTiparet kryesore të folkloritKanuni i Lekë DukagjinitLodrat dhe këngët e fëmijëve