Qyteti plak, Saimir Muzhaka

Titulli: Qyteti plak
Gjinia: Roman
Autori: Saimir Muzhaka
Shtëpia botuese: Onufri
Viti: 2017
Fq. 167
Pesha: 0.257 kg.
ISBN: 978-9928-226-82-2

Mbi librin

"Qyteti plak" nga Saimir Muzhaka u shpall fitues në konkursin e organizuar nga Ministria e Kulturës, në mbështetje të krijmtarisë letrare për vitin 2017. Edhe pse lexuesit janë skeptikë për të lexuar romane nga autorë të rinj shqiptar, ky nuk duhet të jetë "fati" i këtij libri. Ai meriton të lexohet dhe të vlerësohet për atë ç'ka mbart mes rreshtave të tij.

Ngjarjet zhvillohen në qytetin e Beratit, një qytet të cilin jemi mësuar ta shohim nëpër kartolina e ta vlerësojmë si një nga më të bukurit në Shqipëri, të fortë e të palëkundur. Megjithatë, ky roman shkon përtej sipërfaqësores, ai na fut në brendësi të qytetit i cili është i mbushur plot pasiguri dhe frikë, duke na paraqitur kështu një tablo të plotë të realitetit ku banorët e Beratit (dhe jo vetëm) jetojnë.

Një tërmet i rënë vite më parë qëndron si një fantazmë që vazhdon të trazojë vendasit dhe të ardhmen e tyre. Tre të rinj ndërrojnë jetë në të njëjtën ditë për shkaqe të pashpjegueshme. Të jetë një mallkim, një paralajmërim për një tjetër tërmet apo përtej të gjithave ka një arsye logjike, shkencore?

Geraldi është një i ri, i cili pas studimeve në Tiranë, kthehet në vendlindje dhe dashur pa dashur e gjen veten pjesë të një grupi hetimor mbi shkaqet e ndodhive në qytet. Ai do të intervistojë familjet e tre të vdekurve e do të mundohet të shpjegojë çfarë ka ndodhur me ta. Por a mund të shpjegohet vdekja, a mund të mendojmë si ajo e të kuptojmë se cilin zgjedh të marë me vete?

"Qyteti plak" më solli ndërmend një tjetër roman, fitues i Çmimit Pulitzer 1928, "Ura e Mbretit Shën Luigj" nga Thornton Wilder, por kësaj herë misteri dhe enigma vendoset në një realitet shqiptar. Ndaj, elementët origjinalë të këtij romani janë pikërisht elementët e vendit tonë, janë fjalët e një qyteti të vogël ku nuk mund të jetosh i qetë, janë fqinjët e gjithëdijshëm, janë të rinjtë plot ëndrra për kryeqytetin dhe të moshuarit, dyshues për të. Në një botë të tillë do të përplasen edhe personazhet e këtij romani dhe secili prej tyre do ju përcjellë ndjesi të forta e do ju bëjnë t'i mbani gjatë në mendje.

Në këtë qytet plak, zgjohen çdo ditë nëna me zemër të rënduar e të lënduar, në kërkim të më të mirës për fëmijët e tyre, të rinj plot ëndrra e shpresë e të moshuar që na japin mësime për jetën. Në përplasjen mes dashurisë dhe interesit, jetës dhe vdekjes, ngjarjet në roman do të rrokullisen drejt njerit kah. Cilit prej tyre? Fundi i librit është akoma më i bukur, më i mistershëm dhe me siguri, ashtu si unë, do t'i ktheheni për ta lexuar dy herë.

Saimir Muzhaka është një zë i ri në letërsisë shqipe, por premtues dhe këtë e dëshmon romani i tij i parë. Stili dhe teknika e tij narrative sjellim natyrshëm një realitet paradoksal të periferive në Shqipëri, të cilin të gjithë e njohim por pak dinë ta sjellin kaq bukur përmes rreshtave të një libri.

Fragment nga "Qyteti plak"

- Ku jemi?
Kjo është pyetja pa përgjigje. Ku jemi? Me pak fjalë, çfarë duam ne këtu? A jemi në vendin e duhur? A merr njeriu aq sa meriton? Apo, jep më pak nga ç'i takon? Vlen të qajë, të qeshë, të shajë? Ka shumë pyetje, por burimi është veç një: ku jemi? Ja që shkenca del pavlerë.