"Historia e gruas së fotografit” është emri me të cilin e njohin të gjithë, ato pak herë që e përdorin, por, në të vërtetë, ajo është edhe historia e vetë fotografit, ose më saktë, është historia e teorisë së tij mbi rëndësinë e gjërave të vogla.
Përrallat e treguara nga Mitrush Kuteli përbëjnë pjesën më të rëndësishme të letërsisë shqiptare, një frymëzim për një numër të madh veprash të tjera letrare që pasuan përgjatë dekadave. Tregime të Moçme Shqiptare përbën një klasik të të gjitha kohërave.
Për shumë vite me radhë Enver Hoxha i imponoi historisë versionin e tij. Ai rezulton i paturpshëm për t'i transformuar ngjarjet, për t'i fshirë ose zhdukur personazhet dhe për të ngritur në histori një protagonist të vetëm: atë vetë.
Duke lexuar "Prillin e thyer" kuptohet lehtësisht përse dhe me çfarë force Ismail Kadare është pasionuar për tragjedinë dhe për dy përfaqësuesit më të shquar të saj, Shekspirin dhe Eskilin. "Miku, besa dhe gjakmarrja janë rrotat e mekanizmit të tragjedisë antike, dhe të futesh në mekanizmin e tyre është të shikosh mundësinë e tragjedisë."
Titulli: Vetja s'më ngjan me muaOrigjinali: Vetja s'më ngjan me muaGjinia: PoeziAutori: Tomor KaloShtëpia botuese: EmalViti: 2012Fq. 248Pesha: 0.30 kgISBN: 978-9928-04-109-1
Fragment nga libri
Si gjethen e vyshkur
Kopshti i jetës më flaku jashtë,Si Evën me Adamin të dy bashkë.Si gjethen e vyshkur e të thatë,Veç me punë e forcë mbijetova.Ty o jetë kurrë s'tu dredhova...
Në siklete, halle me dënove,Shumë prisja ashtu si m'premtova.Për së gjalli me vuajtje të kalova,Pas teje marrëzisht u dashurova.
Me shpresa të kalova tyTë gjat' e të lumtur t'ëndërrova.Të bukur të të kisha gjithmonë,I zhgënjyer prej teje dola...
A duhet të duroj
Stina, zogjtë dhe shiu,Paralajmërojnë se dimri po mbërrin.Plaku vesh gun' e mbledh lëkurë,Ndjehet i plogët, më keq se i sëmurë.
Njeri i shkrehur e vetmia po më dërrmon,Këmba – këmbës e keqja më gjurmon...Kujtoj e mendoj ditët e kaluara,Për shtëpinë ditë – natë sakrifikuar.Sa edhe kockat m'janë dërrmuar.
Mos vallë do të mbeten ditë të harruara?Jetën e shkriva për ato të uruara,Trupi im i dërrmuar.Më gjymtyrë i nakatosur.
M'duket vetja i shëmtuar,Qaj ç'më gjeti mua...N'mes të tjerëve më i mjeruarVetja s'më ngjan me mua.
Në poezinë e Ilire e Zajmit vërejmë një zhvendosje të kuptimeve të para të fjalëve, zhvendosje kjo e determinuar nga reagimi që shpërthen kundër robërisë, traditës, padrejtësisë etj.
Erdhi kometa nga yllësitë e mistershme,Solli grimca që s'mbetën të tilla.U ngjizën grimcat, lëshuan zgjatime,Të etura u trupëzuan nga mrekullia e krijimit.
Ndaj gjithësisë hiqemi mospërfillës,Ne qeniet e rastësishme të kozmosit.Lindëm siç lindin yjësitë, galaktikat,Krijuar krejt papritur si rastësi e domosdoshme.
Ishin të mbjella të mbara sivjet; mos u habisni pse jam e ngazëllyer gjithmonë mbas të mbjellave. Nëna ime më lindi pas të mbjellave. Kishte kokrra fare misri nëpër mëngët e përvjelura të bluzës kur më lëshoi në shtrojën e vjetër.
Në këtë syzim, autori i kësaj përmbledhjeje lirikash nuk qëllimon t'i paraqesë vetveten lexuesve. Nga ana tjetër, poezia nuk lyp shpjegime, edhe ajo flet për veten në atë formë e strukturë që ka. Ka vetëm një trajtë të qëllueme e të drejtë, një radhitje fjalësh, gjithmonë në gjuhën amtare.
Vargjet e mia si pula të lagura janë plagjiatura partiture mornicashUvertura plagosjesh të kalorësit fëmijëri rrëzuar prej kalit të drunjtëKur i grahte karvanit kah Kashtës së Kumrit nëpër kalvar ëndrrashNgelur në çengel tërkuzë pikëpyetjesh: për ku udhambarë o kalama?
Libri është konceptuar si një poemë me 4 pjesë dhe 17 këngë. Ai është fitues i çmimit “Lasgush Poradeci”, si libri poetik më i mirë i vitit 2010, me poemën “Ndreqje gabimesh”, me këtë vlerësim: “Për monologun e subjektit poetin kompozuar përmes imazheve metafizike, intime e meditative, si rrugë e komunikimit maksimal me trajtat e rrëshqitshme të femrës,...
Për Frederik Rreshpjen, një nga poetët e rëndësishëm shqiptarë të shekullit XX, gjithçka ka qenë e vonuar. E tillë, e vonuar, ka qenë hyrja dhe njohja e tij në letrat shqipe, pastaj rikthimi, më saktë njohja e dytë, pas fatkeqësisë komuniste, që ka qenë në radhë të parë fatkeqësia e tij.
Hapja e këtillë e librit është palimpsest i palimpsesteve, ose kryepalimpsest, si një pohim të cilin do ta dëshmojë me shembujt e shumtë që do t'i ofrojë në krijimet e tij. S'do mend, pas gjithë ecurisë konkretizuese me anë të rishkrimit të kësaj bote, në fund ai e mbyll me palimpsestin e mikut të tij virtual, Makabe Zaharisë, për ta ripohuar rishtazi...
