Statuti personal ne Shqiperi ne epoken e Skenderbeut, Giuseppe Valentini

Titulli: Statuti personal në Shqipëri në epokën e Skënderbeut
Gjinia: Histori
Autori: At Giuseppe Valentini
Shqipëroi: Dritan Thomollari
Shtëpia botuese: Plejad
Viti: 2007
Fq. 240
Pesha: 0.30 kg
ISBN: 978-99956-619-3-4

Mbi librin
Qytetet kryesore shqiptare të asaj kohe, ato përgjatë bregut të Adriatikut, e jo shumë larg prej tyre, si Durrësi, Shkodra, Ulqini, Drishti, Lezha dhe Tivari e konsideronin vetveten "latine" (edhe pse Durrësi mund të konsiderohej në një farë shkalle "greke", në kuptimin e ritit ortodoks, ndërsa Vlora, në të kundërt, në një farë shkalle "latine"). Por në çfarë elementesh konsistonte një latinitet i tillë? Sigurisht, në ritin fetar, mirëpo kjo gjë s'përbënte ndonjë dallim kryesor me pjesën e tjetër të vendit. Më tej, në kulturë e në gjuhë, ose të paktën në gjuhën e kulturës. E kur thuhet kulturë është e pashmangshme të mos përfshihen në të edhe institucionet e vetë mentalitetit juridik, që shkon deri në epokën e vjetër imperiale, të mbajtur gjallë nëpërmjet shkëmbimeve të shpeshta tregtare dhe demografike me Dalmacinë, Italinë apo Greqinë, e të rinovuara vazhdimisht nga aktiviteti i noterëve latinë dhe grekë, gjithnjë të pranishëm e aktivë nëpër këto vende. Në veçanti, na duhet të besojmë se "autoritetet noteriale të perandorisë" të ardhur prej shkollave të Bolonjës, Padovës, Napolit, e ndoshta dhe Pavisë, nuk qenë të kufizuara vetëm në njohjen e koncepteve të së drejtës imperiale romane (ose gjermanike) apo të asaj kanonike, por qenë të ndikuara jo pak nga mentaliteti juridik i komunave italiane, aq më tepër që gjendeshin në shërbim jo të zotërinjve, por të komunitetit. Falë kësaj veçantie, besojmë se qe e mundur prirja e tyre për institucione të lira dhe për formimin e statuteve lokale, për të cilët ky libër themelor jep një përshkrim pothuajse shterues.